Vliedberg
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een vliedberg is een kunstmatig opgeworpen heuvel in Zeeland, voornamelijk gebruikt als verhoging voor een mottekasteel in de Middeleeuwen.
Omschrijving
Vliedbergen zijn kunstmatige heuvels die voornamelijk in de provincie Zeeland te vinden zijn, met name op Walcheren. Ze variëren in hoogte van ongeveer 4 tot 11 meter. Hoewel de naam 'vliedberg' (afgeleid van 'vlieden' of vluchten) doet vermoeden dat ze enkel als vluchtheuvel bij overstromingen dienden, wordt tegenwoordig aangenomen dat de meeste oorspronkelijk de basis vormden voor een mottekasteel. Dit waren eenvoudige verdedigingstorens, vaak van hout, die op de top van de heuvel werden gebouwd. Het bouwmateriaal, voornamelijk aarde en hout, was lokaal beschikbaar. De heuvels werden soms opgeworpen op bestaande woonhoogten of terpen. Vaak werd rond de heuvel materiaal weggegraven, waardoor direct een gracht ontstond.
Functie en Geschiedenis
De geschiedenis van vliedbergen gaat terug tot de Middeleeuwen, met name de periode tussen de 11e en 14e eeuw. De eerste, lagere heuvels dienden als woonhoogten. Later werden veel van deze heuvels opgehoogd en kregen ze een militaire functie als locatie voor een mottekasteel. Deze kastelen, bestaande uit een heuvel met daarop een houten toren, waren relatief eenvoudig en snel te bouwen. Ze boden bescherming in een tijdperk met weinig centraal gezag. Vanaf de 14e eeuw verloren de kasteelbergen hun militaire betekenis, mede door de opkomst van stenen kastelen en de aanleg van dijken, waardoor de functie als vluchtheuvel bij overstromingen eveneens minder belangrijk werd. De naam 'vliedberg' is pas later, in de achttiende eeuw, bedacht en verwijst naar de vroegere gedachte dat de heuvels primair als vluchtplaats dienden.
Verspreiding
Vliedbergen komen vrijwel uitsluitend voor in Zeeland. Oorspronkelijk waren er vermoedelijk honderden, maar er zijn er nu nog ongeveer 38 tot 40 bewaard gebleven, waarvan de meeste op Walcheren te vinden zijn. Ze zijn vaak verspreid gelegen in het landschap.
Vergelijkbare termen
Verdedigingsheuvel
Gebruikte bronnen: