Motte
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een motte is een kunstmatig aangelegde heuvel, vaak omringd door een gracht, die diende als verhoging voor een versterking, meestal een toren of kasteel, in de middeleeuwen.
Omschrijving
Mottes, of motteheuvels, werden voornamelijk in de vroege en hoge middeleeuwen opgeworpen als onderdeel van een mottekasteel, een van de oudste kasteelvormen. Deze heuvels varieerden in grootte en werden op strategische punten aangelegd, zoals bij waterwegen of grenzen. De aarde voor de heuvels kwam vaak uit de omliggende gracht. Bovenop de motte (de opperhof) stond een verdedigbaar gebouw, aanvankelijk vaak van hout en later van steen, zoals een donjon of een kasteel. Aan de voet van de motte bevond zich meestal een lager gelegen voorburcht (de neerhof) met bijgebouwen zoals woningen, schuren en een kapel. Het geheel was omgeven door grachten en omheiningen of muren. Mottes boden een strategisch voordeel door hun hoogte en waren relatief snel te bouwen met lokaal beschikbare materialen zoals aarde en hout.
Bouw en Materialen
De bouw van een motte en het bijbehorende mottekasteel maakte gebruik van relatief eenvoudig verkrijgbare materialen zoals aarde en hout. De heuvel zelf werd opgeworpen uit grond die vaak vrijkwam bij het graven van de omliggende gracht. De eerste versterkingen op de motte waren doorgaans van hout, wat snel te realiseren was. Later werden deze houten constructies vaak vervangen door stenen gebouwen voor een betere verdediging en duurzaamheid. Ook de omheiningen, oorspronkelijk van palissades, werden soms vervangen door stenen muren. De bouwtijd van een mottekasteel kon variëren van enkele dagen tot enkele weken, afhankelijk van de omvang en gebruikte materialen.
Functie en Verspreiding
Mottekastelen dienden in eerste instantie militaire doelen als versterkte woonplaatsen en verdedigingswerken. Ze boden de bewoners bescherming en een strategisch overzicht over het omliggende gebied. Naast een militaire functie hadden mottekastelen ook een belangrijke sociale rol als statussymbool voor de adellijke stand. Ze markeerden de aanwezigheid van heerlijke macht in een gebied. Mottekastelen kwamen wijdverbreid voor in West-Europa vanaf de tiende eeuw. In Nederland zijn op verschillende plaatsen nog resten van motteheuvels te vinden, soms aangeduid met namen als 'vliedberg' of 'werf'.
Vergelijkbare termen
Mottekasteel |
Aardschans
Gebruikte bronnen: