Verdedigingsheuvel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een verdedigingsheuvel is een kunstmatig opgeworpen aarden heuvel die in historische contexten diende als strategisch verhoogd punt voor militaire versterkingen, vaak als onderdeel van een mottekasteel.
Omschrijving
Verdedigingsheuvels, ook wel mottes genoemd in de context van kastelen, werden in de vroege middeleeuwen aangelegd om een strategisch voordeel te behalen. Door een heuvel op te werpen, vaak met aarde afkomstig uit een omliggende gracht, creëerde men een verhoogde positie die beter te verdedigen was. Op deze heuvels werden aanvankelijk houten en later stenen constructies geplaatst, zoals torens of omheiningen, die dienden als versterkte woonplaatsen of observatieposten. Hoewel veel van deze bouwwerken verdwenen zijn, zijn de kunstmatige heuvels in sommige gevallen nog steeds zichtbaar in het landschap.
Toepassing en constructie
Verdedigingsheuvels werden voornamelijk gebruikt voor militaire doeleinden, zoals het bieden van een strategisch voordeel en het dienen als basis voor versterkingen. Ze werden aangelegd door grond op te hopen, vaak afkomstig uit een omliggende gracht. In vlakke gebieden waren dit volledig kunstmatige heuvels, terwijl in heuvelachtige of bergachtige gebieden gebruik gemaakt kon worden van reeds bestaande verhogingen in het landschap. Op de heuvels werden diverse constructies geplaatst, variërend van houten palissades en torens tot latere stenen bouwwerken.
Voorbeelden en overblijfselen
Veel verdedigingsheuvels zijn door de eeuwen heen verdwenen, maar in sommige gevallen zijn de heuvelrestanten nog zichtbaar in het landschap. Een bekend voorbeeld in Nederland is de Burcht van Leiden, die op een strategisch punt werd opgeworpen. In Zeeland worden overgebleven motteheuvels vaak vliedbergen genoemd. Ook buiten Nederland zijn voorbeelden te vinden van voormalige verdedigingsheuvels die nu een andere betekenis hebben gekregen, zoals de Heuvel der Kruisen in Litouwen.
Vergelijkbare termen
Motte
Gebruikte bronnen: