Boogoverspanning
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een boogoverspanning is een gebogen constructie boven een opening tussen twee steunpunten, die de druk (ook) zijdelings afvoert.
Omschrijving
Boogoverspanningen, ook wel bogen genoemd, worden gebruikt om openingen te overbruggen, zoals bij muren, gewelven of bruggen. De gebogen vorm zorgt ervoor dat de belasting wordt omgezet in krachten die zowel verticaal als horizontaal (spatkracht) op de steunpunten worden uitgeoefend. Bij een gelijkmatige belasting treden in een boog voornamelijk drukkrachten op, wat een welkome eigenschap is bij materialen die hier goed tegen bestand zijn, zoals steen. Traditioneel zijn bogen opgebouwd uit wigvormige stenen met in het midden een sluitsteen. Zodra de sluitsteen geplaatst is, is de boog in principe zelfdragend. De Romeinen pasten deze constructie al veelvuldig toe. Boogoverspanningen komen voor in diverse vormen, zoals de rondboog (een halve cirkel), spitsboog (twee elkaar kruisende cirkelgedeelten) en segmentboog. De afmetingen van een boog worden onder andere bepaald door de pijl (afstand van kruin tot aanzet) en de spanwijdte (afstand tussen de steunpunten).
Toepassing en materialen
Boogoverspanningen worden in de bouw al eeuwen toegepast in diverse constructies zoals bruggen, aquaducten, poorten, en in gevels en gewelven van gebouwen. Historisch werden bogen vaak uit natuursteen of baksteen opgebouwd met wigvormige elementen. Moderne boogoverspanningen kunnen ook van staal, beton of gelamineerd hout worden gemaakt, afhankelijk van de vereiste overspanning en belasting. Bij bruggen kan de boog zich zowel onder, boven als door het wegdek bevinden.
Soorten bogen
Er bestaat een grote diversiteit aan boogvormen, elk met specifieke esthetische en constructieve eigenschappen. Enkele bekende voorbeelden zijn de rondboog, spitsboog, segmentboog, korfboog, gedrukte boog, en de hoefijzerboog. De keuze voor een bepaalde boogvorm hangt vaak samen met de bouwperiode en bouwstijl, zoals de rondboog in de Romaanse architectuur en de spitsboog in de Gotiek.
Vergelijkbare termen
Boogconstructie
Gebruikte bronnen: