Boogconstructie
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een boogconstructie is een bouwkundige overspanning met een gebogen vorm, die dient om belastingen via drukkrachten af te voeren naar de steunpunten.
Omschrijving
Boogconstructies zijn structuren die een opening overspannen en de bovenliggende belasting, zoals het gewicht van een muur of vloer, omzetten in voornamelijk drukkrachten. Deze krachten worden via de gebogen vorm van de boog zijdelings en verticaal naar de steunpunten geleid. Hierdoor kan een vrije overspanning worden gecreëerd zonder tussenliggende verticale ondersteuningen. Boogconstructies worden al sinds de oudheid gebruikt en waren lange tijd, vóór de komst van gewapend beton en staal, vaak de enige manier om grote openingen te overbruggen en daarop verder te bouwen. Materialen die traditioneel en modern worden toegepast voor boogconstructies zijn onder andere natuursteen, baksteen, beton en staal.
Werking van de boog
Het principe van een boogconstructie berust op het omzetten van verticale belastingen naar schuif- en drukkrachten die via de gebogen vorm worden afgevoerd. Bij traditionele gemetselde bogen, vaak opgebouwd uit wigvormige stenen (boogstenen), zorgt de plaatsing van de sluitsteen bovenaan ervoor dat de boog zelfdragend wordt. De druk wordt doorgegeven van steen op steen richting de aanzetstenen op de steunpunten. Hoe lager de boog (kleinere steek), des te groter worden de zijwaartse krachten, ook wel spatkrachten genoemd, op de steunpunten. Deze horizontale krachten moeten worden opgevangen door de steunpunten, bijvoorbeeld door dikke muren, steunberen of een trekstang.
Toepassingen en voorbeelden
Boogconstructies worden in de bouw in diverse vormen en voor uiteenlopende doeleinden gebruikt. Enkele bekende toepassingen zijn bruggen (boogbruggen), aquaducten, poorten, en overspanningen boven ramen en deuren. In historische architectuur spelen bogen een belangrijke rol in gewelven en arcades (bogengalerijen). Voorbeelden van specifieke boogvormen zijn onder andere de rondboog (Romaanse architectuur), spitsboog (Gotiek), en de spaarboog, die wordt gebruikt om materiaal uit te sparen in metselwerk.
Vergelijkbare termen
Gewelf
Gebruikte bronnen: