Gewelf
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gewelf is een gebogen constructie, vaak van metselwerk, die een ruimte overspant en dient als plafond of dak.
Omschrijving
Gewelven zijn holgebogen structuren die worden toegepast om een ruimte zonder onderbrekende steunpunten te overdekken. De gebogen vorm zorgt ervoor dat de belasting, voornamelijk het eigen gewicht, wordt omgezet in drukkrachten die zijdelings worden afgevoerd naar de steunpunten, zoals muren of pijlers. Om een gemetseld gewelf te bouwen, wordt vaak gebruik gemaakt van een tijdelijke ondersteuningsconstructie, een formeel genoemd. Bij ribgewelven ondersteunt het formeel enkel de ribben, waarna de gewelfvlakken 'uit de hand' worden gemetseld. Bij betongewelven is een volledige bekisting nodig.
Geschiedenis en Toepassing
De Romeinen namen de gewelfbouwtechniek over van de Etrusken en waren bedreven in het bouwen van tongewelven, koepelgewelven en kruisgewelven. Gewelven worden van oudsher toegepast in diverse constructies, waaronder kerken, kelders, kasteelzalen, bruggen en historische gebouwen.
Soorten Gewelven
Er bestaan diverse soorten gewelven, onderscheiden door hun vorm. Enkele veelvoorkomende types zijn het tongewelf (een halfronde overspanning), het kruisgewelf (gevormd door de snijding van twee tongewelven) en het koepelgewelf (een halve bol). Andere varianten zijn onder meer het kruisribgewelf, kloostergewelf, spiegelgewelf en netgewelf.
Vergelijkbare termen
Tongewelf
Gebruikte bronnen: