Booggewelf
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een booggewelf is een gebogen bouwconstructie die wordt gebruikt om een ruimte te overspannen, waarbij de druk wordt afgeleid naar de steunpunten.
Omschrijving
Een gewelf is een gebogen, schaalvormige constructie die ruimtes vrij kan overdekken. Het principe van een boogconstructie, waar een booggewelf op gebaseerd is, bestaat al sinds de oudheid en werd door de Romeinen veelvuldig toegepast. De constructie is gebaseerd op het principe van samendrukking, waarbij de elementen, zoals stenen of bakstenen, op elkaar steunen en de krachten zijdelings afvoeren naar de steunpunten. Hierdoor kunnen grote overspanningen worden gerealiseerd zonder tussenkomst van extra ondersteuning in het midden.
Toepassing en Materialen
Booggewelven worden traditioneel veel toegepast in gebouwen zoals kerken, kelders, kasteelzalen en bruggen. Ze kunnen worden uitgevoerd in diverse materialen, waaronder baksteen, natuursteen en beton. Prefab gemetselde booggewelven, zoals het Tamburogewelf, zijn verkrijgbaar en bestaan uit een betonnen bovenzijde met een zichtbare gemetselde onderzijde.
Constructie en Ondersteuning
Voor de constructie van een gemetseld booggewelf is vaak een formeel, een tijdelijke houten hulpconstructie, nodig om het gewelf tijdens de bouw te ondersteunen. Bij ribgewelven worden alleen de ribben ondersteund, terwijl de gewelfvlakken uit de hand worden gemetseld. Betonnen gewelven vereisen een volledige bekisting. Na het plaatsen van de sluitsteen is de boog in principe zelfdragend. De spatkrachten, de zijwaartse krachten die ontstaan, zijn groter naarmate de boog lager is. Soms is tijdelijke ondersteuning, zoals onderstempeling, nodig tijdens de bouw of bij constructieve aanpassingen.
Vergelijkbare termen
Tongewelf
Gebruikte bronnen: