Mergel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Mergel is een sedimentair gesteente dat voornamelijk bestaat uit een mengsel van klei en calciumcarbonaat (kalk).
Omschrijving
Mergel is een natuursteen die is afgezet in ondiepe zeeën, vaak tijdens de Krijtperiode. De samenstelling kan variëren qua verhouding tussen kalk en klei, leem of zand, afhankelijk van de locatie. Op basis van de overheersende hoeveelheid wordt soms gesproken van kalkmergel of kleimergel. In Nederland wordt mergel volgens een bepaalde definitie beschouwd als een gesteente dat voor 25-75% uit kalk bestaat, aangevuld met klei. De Limburgse mergel is in de praktijk vaak een zachte kalksteen die voor 91-98% uit kalk en 2-9% uit zand bestaat, en wordt desondanks mergel genoemd. Mergel is relatief zacht en fijnkorrelig, waardoor het goed te bewerken is. Het is echter ook poreus en kan vocht opnemen, wat bij vorst tot delaminatie kan leiden. Mits de vochthuishouding goed is geregeld, is mergel vrij weervast.
Toepassing in de bouw
Mergel wordt in de bouw gebruikt als bouwmateriaal, met name voor muren, lijstwerk, raamwerk en versieringen. In Nederland, specifiek in Zuid-Limburg, wordt mergelsteen gewonnen die wordt toegepast bij de restauratie van monumentale gebouwen en soms bij nieuwbouw. Mergel is in Nederland de enige lokaal gewonnen steensoort voor deze doeleinden. Bekende voorbeelden van bouwwerken met mergel zijn te vinden in Valkenburg, zoals het station en historische kerken en kastelen. Naast gebruik als bouwsteen, is mergel ook een belangrijke grondstof voor de productie van cement.
Eigenschappen
Mergel is een sedimentair gesteente dat ontstaat door het neerslaan van mineralen en deeltjes in water. Het is een tussenvorm tussen kalksteen en schalie. Mergel is over het algemeen zacht en goed te bewerken, met een zachte, korrelige structuur. De kleur varieert in Nederland vaak van geel tot wit-grijs. Hoewel zacht in de groeve, kan mergel aan de lucht verharden. Het is poreus en kan daardoor vocht opnemen, wat bij vorstschade kan veroorzaken. Goede vochthuishouding is daarom belangrijk voor de duurzaamheid van mergel als gevelmateriaal.
Vergelijkbare termen
Kalksteen
Gebruikte bronnen: