Tufsteen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Tufsteen is een poreus, vulkanisch gesteente dat is ontstaan uit geconsolideerde vulkanische as en puin afkomstig van explosieve vulkaanuitbarstingen.
Omschrijving
Tufsteen, ook wel tuf of tuffiet genoemd, is een sedimentair gesteente dat gevormd wordt uit materiaal dat door een vulkaan wordt uitgestoten. Het bindende materiaal is vulkanische as, waarin zich gesteentefragmenten van de vulkaan of het omringende gesteente kunnen bevinden. Brokstukken tefra, zoals lapilli (brokstukjes van 2 tot 64 mm), klitten samen met vulkanische as tot tufsteen. Na verloop van tijd verhardt dit materiaal onder invloed van water. Tufsteen is relatief licht van gewicht en kan variëren in kleur van geel, grijs, bruin tot rood. Het uiterlijk kan enigszins lijken op zandsteen, maar tufsteen voelt scherper aan en is poreuzer.
Toepassingen en Historie
Tufsteen is een relatief zachte steensoort die goed te bewerken is. In de middeleeuwen werd tufsteen in Nederland veel gebruikt als bouwmateriaal, met name voor de bouw van Romaanse kerken. Het werd geïmporteerd uit gebieden met vulkanische activiteit, zoals de Eifel in Duitsland. Bekende tufsteen soorten uit de Eifel die in Nederland zijn toegepast zijn onder andere Römer tuf, Weiberner tuf en Ettringer tuf. Rond 1200 nam het gebruik van tufsteen af door de opkomst van baksteen. Gemalen tufsteen, tras genoemd, werd vroeger gebruikt als toevoeging aan metselmortel om deze vaster en waterdichter te maken. Tras wordt ook toegepast als vulstof bij de productie van beton om de sterkte, dichtheid en verwerkbaarheid te verbeteren en het beton waterdichter te maken. Ook vandaag de dag wordt tufsteen nog gebruikt, bijvoorbeeld voor stapelblokken in tuinontwerpen.
Soorten
Er zijn verschillende soorten tufsteen, afhankelijk van de samenstelling en vorming. Voorbeelden zijn lithische tufsteen (rijk aan gesteentefragmenten) en vitrische tufsteen (rijk aan vulkanische glasfragmenten). Gelaste tufsteen is een type dat op het moment van afzetting heet genoeg was om samen te lassen.
Vergelijkbare termen
Zandsteen
Gebruikte bronnen: