Barstvorming
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Barstvorming verwijst naar het ontstaan van scheuren of breuken in materialen of constructies, vaak als gevolg van spanningen, vervorming of materiaalveroudering.
Omschrijving
Scheurvorming, ook wel barstvorming genoemd, is een veelvoorkomend verschijnsel in de bouw en kan optreden in diverse bouwmaterialen zoals beton, metselwerk, hout en verflagen. Het kan duiden op verschillende oorzaken, variërend van onschuldige haarscheurtjes in stucwerk tot structurele problemen in de constructie. Oorzaken van barstvorming kunnen zijn: interne spanningen in het materiaal, thermische uitzetting en krimp door temperatuurverschillen, krimp tijdens het uitharden of drogen, overbelasting, zettingen van de ondergrond of fundering, en onjuiste constructiedetails of materiaalkeuze. Roestvorming van wapening kan bijvoorbeeld leiden tot het wegdrukken van bakstenen en scheurvorming in metselwerk. Bij beton kan scheurvorming optreden in verschillende stadia als gevolg van belasting, krimp, kruip of voorspanning. In gewapend beton is enige scheurvorming in de trekzone normaal, omdat de wapening pas bij scheurvorming de trekspanningen overneemt; de scheurwijdte moet hierbij wel beperkt blijven voor duurzaamheid. Te snelle droging of verharding van materialen, zoals bij stucwerk of vers gestort beton, kan leiden tot karakteristieke scheurpatronen zoals craquelé of onregelmatige scheuren aan het oppervlak.
Soorten scheurvorming en oorzaken
Scheurvorming kan zich op diverse manieren manifesteren, afhankelijk van het materiaal en de oorzaak. In metselwerk kunnen scheuren ontstaan door onder andere zettingen, thermische werking, zwelling van roestend ijzer, of overbelasting. Bij terrazzovloeren kunnen scheuren het gevolg zijn van een instabiele ondergrond, thermische spanningen of onvoldoende dilataties. In beton kunnen verschillende soorten scheuren voorkomen, waaronder zettingsscheuren in vers gestort beton door sedimentatie, en thermische krimpscheuren door te snelle afkoeling. Ook plastische krimpscheuren in jong beton door snelle uitdroging komen voor. Haarscheuren zijn zeer kleine, nauwelijks zichtbare scheurtjes die zowel aan het oppervlak als dieper in het beton kunnen voorkomen. Ringscheuren zijn specifieke houtscheuren waarbij jaarringen van elkaar loslaten. De vorm, wijdte, richting en het verloop van een scheur kunnen veel informatie geven over de mogelijke oorzaak.
Scheurwijdte en herstel
De scheurwijdte, de afstand tussen de scheurwanden, is een belangrijke factor bij de beoordeling van scheurvorming, met name bij betonconstructies. De maximaal toegelaten scheurwijdte wordt vastgelegd in projectspecificaties en normen zoals NEN-EN 1992 Eurocode 2. Als de scheurwijdte de gestelde grenzen overschrijdt, zijn herstelmaatregelen nodig om bijvoorbeeld wapeningscorrosie te voorkomen. Herstel kan bestaan uit injecteren, handmatig repareren of het aanbrengen van een scheuroverbruggende coating. Bij niet-constructieve scheuren, zoals krimpscheuren in stucwerk, is herstel vaak eenvoudiger nadat het materiaal voldoende is gedroogd. Bij constructieve scheuren is het essentieel om eerst de oorzaak aan te pakken voordat met herstel wordt begonnen, anders kan de scheur terugkeren. Een scheurmeter kan worden gebruikt om de activiteit van een scheur te meten.
Vergelijkbare termen
Scheurvorming
Gebruikte bronnen: