Vervorming
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Vervorming is de verandering in grootte of vorm van een materiaal of constructie als gevolg van toegepaste spanningen of krachten.
Omschrijving
In de bouwkunde treedt vervorming op wanneer een materiaal of constructie onder invloed staat van externe factoren zoals mechanische belasting (trek, druk, buiging), temperatuurverschillen of vocht. Er wordt onderscheid gemaakt tussen elastische en plastische vervorming. Elastische vervorming is tijdelijk; het materiaal keert terug naar de oorspronkelijke vorm nadat de belasting is weggenomen. Plastische vervorming daarentegen is blijvend. Het verband tussen spanning en vervorming is een materiaaleigenschap en wordt vaak weergegeven in een spanning-rekdiagram. De mate waarin een materiaal elastische vervorming toelaat onder belasting wordt de elasticiteitsmodulus genoemd.
Oorzaken van vervorming
Vervorming in bouwconstructies kan diverse oorzaken hebben. Mechanische belastingen zoals trek-, druk- of buigkrachten leiden tot spanningen in het materiaal die vervorming veroorzaken. Temperatuurveranderingen zorgen voor uitzetting of krimp van materialen, wat thermische vervorming tot gevolg kan hebben. Vocht kan materialen zoals hout doen zwellen of krimpen. Bij ondergronds bouwen kan grondvervorming optreden door bijvoorbeeld zettingen, trillingen of het uitbuigen van damwanden. Lasprocessen kunnen door de warmte-inbreng ook leiden tot vervorming van staalconstructies door spanningen die vrijkomen of ontstaan.
Gevolgen en beperking van vervorming
Overmatige vervorming kan leiden tot schade aan constructies, zoals scheurvorming, doorbuiging of instabiliteit. Bij beton kunnen scheuren ontstaan door trekspanningen als gevolg van mechanische belasting of verhinderde krimp. Langdurige belasting kan bij beton leiden tot kruip, een blijvende vervorming die met de tijd toeneemt. Om ongewenste vervorming te beperken, wordt rekening gehouden met materiaaleigenschappen zoals de elasticiteitsmodulus en vloeigrens. Constructieve maatregelen zoals dilatatievoegen, wapening in beton of een geschikte lasvolgorde bij staal kunnen worden toegepast. Ook de stijfheid van een constructie speelt een rol; een stijver materiaal met een hogere elasticiteitsmodulus zal minder snel vervormen onder dezelfde belasting.
Vergelijkbare termen
Doorbuiging
Gebruikte bronnen: