Veenlaag
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een veenlaag is een grondsoort die voornamelijk bestaat uit gedeeltelijk vergane resten van planten en bomen, gevormd in zuurstofarme, natte omstandigheden zoals moerassen.
Omschrijving
Veen ontstaat door de ophoping van plantenresten in een natte omgeving waar weinig zuurstof aanwezig is, waardoor de afbraak langzaam verloopt. Het is een 'ter plaatse' gevormd materiaal, in tegenstelling tot afzettingen die bijvoorbeeld door water worden getransporteerd. Veen heeft een vezelige structuur, een zeer donkere kleur en een hoog vochtgehalte, vaak meer dan 75%. Geologen beschouwen veen als een gesteente.
Bouwkundige relevantie en uitdagingen
In de bouw is veen een uitdagende ondergrond vanwege de sponsachtige aard en hoge samendrukbaarheid, wat kan leiden tot verzakkingen en ongelijke zetting van constructies. Het is over het algemeen een slecht draagvlak voor bouwwerken. Wanneer veen wordt belast, bijvoorbeeld door een ophooglaag of nieuwbouw, kan het gemakkelijk samengedrukt worden. Dit leidt tot daling van het oppervlak. Daarnaast kan veen afbreken door oxidatie als het wordt blootgesteld aan zuurstof, wat verder bijdraagt aan bodemdaling. In gebieden met veenbodems, zoals delen van West- en Noord-Nederland, waaronder historische steden als Amsterdam en gebieden in Zuid-Holland en Utrecht, komen problemen met verzakkingen regelmatig voor.
Omgaan met veenlagen in de bouw
Voor bouwprojecten op veengrond is een solide fundering essentieel. Vaak worden veenlagen verwijderd of wordt de grond verbeterd. Grondverbetering kan inhouden dat de slappe veengrond volledig wordt vervangen door een stabielere grondsoort, zoals zand, tot aan een draagkrachtige zandlaag, mits deze niet te diep ligt. Deze methode wordt toegepast bij fundering op staal. Een andere veelgebruikte methode is het toepassen van paalfunderingen, waarbij lange palen tot in een dieper gelegen stabiele ondergrond, zoals een zandlaag, worden geheid om een stabiele basis te creëren. Een plaatfundering, een grote betonnen plaat, kan ook een optie zijn. Daarnaast wordt bij bemaling in klei- en veenlagen gesproken van open bemaling, terwijl bij zandlagen vaak bronbemaling wordt toegepast.
Vergelijkbare termen
Klei
Gebruikte bronnen: