Triforium
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een triforium is een smalle galerij of gang in een kerkgebouw, gelegen boven de scheibogen van de zijbeuken en onder de ramen van de lichtbeuk van het middenschip.
Omschrijving
Het triforium is een kenmerkend architectonisch element in romaanse en gotische kerken. Het betreft een verhoogde gang die toegang geeft tot de hogere delen van het gebouw. Naar het middenschip toe is deze gang geopend door middel van een arcade met bogen, zuilen of stijlen, soms voorzien van maaswerk. Hoewel het oorspronkelijk een functionele loopruimte kon zijn voor onderhoud of het bijwonen van diensten, ontwikkelde het zich in de gotiek steeds meer tot een decoratief element om de blinde muur boven de zijbeuksdaken te verfraaien. In sommige gevallen, met name in latere gotiek, kon het triforium ook vensters bevatten om extra licht door te laten naar het middenschip.
Functie en ontwikkeling
Oorspronkelijk kon een triforium dienen als loopgang voor onderhoud aan de hogere delen van de kerk of als plek waar bepaalde groepen, zoals vrouwen in vroegchristelijke basilieken, de dienst konden bijwonen. In de romaanse en vroege gotische periode kon het een ruime galerij zijn. Later, in de gotiek, werd het vaak gereduceerd tot een smallere gang in de muurdikte en kreeg het meer een esthetische functie als decoratief element om de overgang tussen de zijbeuk en de lichtbeuk te markeren en de blinde muur boven het zijbeukdak te verbergen. Soms werd het triforium voorzien van rijke traceringen. In de late gotiek kon het triforium zelf vensters krijgen, waardoor het een extra lichtbron werd en soms zelfs opging in de lichtbeuk.
Varianten
Naast het open triforium, waarbij er een daadwerkelijke gang achter de arcade is, bestaat er ook een pseudotriforium of blind-triforium. Dit is een rij blinde bogen op de plaats waar normaal een triforium zou zijn, zonder dat er een loopruimte aanwezig is. Een pseudotriforium heeft puur een decoratieve functie.
Vergelijkbare termen
Galerij
Gebruikte bronnen: