Sacramentshuis
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een sacramentshuis is een architectonisch element in katholieke kerken, vaak een torenvormig bouwsel of een nis, waarin het Heilig Sacrament (geconsacreerde hosties) wordt bewaard.
Omschrijving
Sacramentshuizen zijn bewaarplaatsen voor de Heilige Eucharistie en waren vooral prominent in de laatmiddeleeuwse periode als voorloper van het tabernakel. Ze bevinden zich doorgaans aan de evangeliezijde (noordkant) van het koor, nabij het hoogaltaar. Deze bouwwerken konden vrijstaand zijn of geïntegreerd in een muur (wandtabernakel). Ze zijn vaak rijkelijk versierd met beeldhouwwerk en architectonische elementen zoals pinakels en fialen, vervaardigd uit materialen als steen, hout of metaal.
Functie en Betekenis
Het voornaamste doel van een sacramentshuis is het herbergen van de geconsacreerde hosties, waarmee de aanwezigheid van het Allerheiligste wordt benadrukt. De rijke versieringen weerspiegelen het belang en de eerbied voor het Sacrament. Na het Concilie van Trente veranderde de manier waarop het Allerheiligste werd gepresenteerd, wat leidde tot een verschuiving naar het gebruik van tabernakels.
Sacramentstoren
Een vrijstaande, vaak hoge, sacramentshuis wordt ook wel sacramentstoren of theoteca genoemd. Deze torenvormige structuren zijn veelal uit steen gehouwen en rijkelijk versierd. Bekende voorbeelden, zoals de 18 meter hoge toren van Cornelis Floris de Vriendt in Zoutleeuw, illustreren de monumentale aard van deze bouwwerken. Tijdens de Beeldenstorm zijn veel sacramentstorens in de Nederlanden verwoest, waardoor bewaard gebleven exemplaren zeldzaam en van hoge kunsthistorische waarde zijn.
Vergelijkbare termen
Tabernakel
Gebruikte bronnen: