Polderbemaling
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Polderbemaling is het actief verwijderen van overtollig water uit een polder, een laaggelegen gebied omringd door dijken, om de waterstand te beheersen en het land droog te houden voor diverse gebruiksdoeleinden.
Omschrijving
In gebieden die lager liggen dan het omliggende water, zoals polders, is bemaling noodzakelijk omdat natuurlijke afwatering niet of onvoldoende mogelijk is. Door middel van pompen of gemalen wordt het water vanuit de polder naar een hoger gelegen water (zoals een boezem, rivier of de zee) gebracht. Dit proces is essentieel voor zowel agrarisch gebruik als voor bouwprojecten, infrastructuur en bewoning in laaggelegen gebieden. In het verleden werd polderbemaling voornamelijk uitgevoerd met windmolens, zoals wipmolens, maar tegenwoordig worden hiervoor voornamelijk elektrische pompen of gemalen ingezet.
Historische ontwikkeling
De geschiedenis van polderbemaling in Nederland gaat terug tot omstreeks 1500, waarbij aanvankelijk gebruik werd gemaakt van sluisjes voor natuurlijke lozing bij lage buitenwaterstanden. Toen het maaiveld in de polders begon te zakken (bodemdaling) en natuurlijke afwatering niet meer voldeed, werd kunstmatige bemaling noodzakelijk. In de 15e eeuw kwamen de eerste windmolens met schepraderen in gebruik, later gevolgd door vijzelmolens die water hoger konden opvoeren. Met de opkomst van de stoomkracht rond 1870 begon de grootschalige vervanging van windmolens door stoomgemalen, een ontwikkeling die na de Eerste Wereldoorlog versnelde. Vanaf begin 20e eeuw kwamen ook diesel- en elektrisch aangedreven gemalen in gebruik, en tegenwoordig zijn elektrische pompen en gemalen de standaard.
Impact en regelgeving
Bemaling kan impact hebben op het grondwaterpeil in de omgeving, wat kan leiden tot verdroging. Met name bij bronbemaling voor bouwputten is dit een aandachtspunt. Om de effecten te beperken, wordt in sommige gevallen retourbemaling toegepast, waarbij het opgepompte water lokaal wordt teruggeïnfiltreerd in de bodem in plaats van direct te worden geloosd. In bepaalde gebieden, zoals Vlaanderen, is voor het plaatsen van bronbemaling een omgevingsvergunning vereist om de impact op het grondwater te reguleren. Daarnaast zijn er richtlijnen voor de benodigde bemalingscapaciteit per hectare, afhankelijk van het type gebied (agrarisch, bebouwd, plassengebieden).
Vergelijkbare termen
Grondwateronttrekking
Gebruikte bronnen: