Neoclassicistisch
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Neoclassicistische architectuur is een bouwstijl die teruggrijpt op de klassieke architectuur van de Grieken en Romeinen, gekenmerkt door symmetrie, proportie en het gebruik van klassieke elementen zoals zuilen, frontons en pilasters.
Omschrijving
Het neoclassicisme ontstond in de tweede helft van de 18e eeuw als reactie op de uitbundige barok- en rococostijlen en werd sterk beïnvloed door archeologische ontdekkingen, zoals in Pompeï. De stijl kenmerkt zich door helderheid, eenvoud en harmonie, met een sterke nadruk op symmetrie en geometrische vormen. Kenmerkend is de toepassing van klassieke elementen zoals Dorische, Ionische en Korintische zuilen, frontons (driehoekige geveldelen) en pilasters (platgedrukte zuilen tegen muren). Materialen zoals natuursteen, marmer en baksteen werden veel gebruikt, vaak in combinatie met stucwerk. De stijl werd toegepast in zowel openbare gebouwen, zoals musea en theaters, als privéwoningen. Neoclassicistische gebouwen zijn over het algemeen duurzaam door het gebruik van hoogwaardige materialen, maar vergen regelmatig onderhoud.
Kenmerken
Typische kenmerken van de neoclassicistische bouwstijl zijn onder meer het streven naar eenvoud, strakheid, symmetrie en rechte lijnen. Er wordt gebruik gemaakt van klassieke elementen zoals frontons, kroonlijsten, zuilen (Dorisch, Ionisch, Korinthisch), portico's en pilasters. Ook ornamenten zoals guirlandes en gebeeldhouwde hoofden komen voor. Symmetrie en geometrie zijn elementaire ontwerpuitgangspunten. Soms is er een belangrijke trap bij de ingang, lijkend op die van Griekse tempels.
Toepassing en voorbeelden
Neoclassicistische architectuur werd vaak toegepast bij monumentale openbare gebouwen zoals stadhuizen, gerechtsgebouwen, musea en theaters. Ook stations en woonhuizen van rijke burgers werden in deze stijl gebouwd. Voorbeelden in Nederland zijn onder andere het stadhuis van Groningen, Felix Meritis in Amsterdam en de Korenbeurs in Groningen. Veel kerken die in de eerste helft van de 19e eeuw in Nederland en België werden gebouwd, kunnen als neoclassicistisch worden aangeduid. Een variant is de Waterstaatsstijl, een sobere neoclassicistische stijl waarin vooral kerken werden gebouwd.
Vergelijkbare termen
Klassieke architectuur
Gebruikte bronnen: