Barokarchitectuur
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Europese bouwstijl uit de periode circa 1600-1750, gekenmerkt door overdadige vormen, drama, dynamiek, en het doorbreken van klassieke regels.
Omschrijving
Barokarchitectuur is een stijl die ontstond in Italië in de 16e eeuw en dominant werd in katholieke delen van Europa in de 17e en 18e eeuw. De stijl kenmerkt zich door een rijke en gedurfde aanpak, waarbij volop gebruik wordt gemaakt van gebogen en plastische vormen, ornamenten zoals frontons en een speelser gebruik van elementen uit de renaissance. Kenmerkend zijn ook dieptewerking met perspectieven, het gebruik van ovalen, rijk materiaalgebruik, tweezijdige symmetrie en ingewikkelde patronen. De barokarchitectuur legt de nadruk op het totaalbeeld, waarbij ook de buitenruimte en de integratie van het gebouw in het landschap of de tuin belangrijk waren. Het doel was vaak om indruk te maken op de bezoeker met pracht en praal, wat vooral zichtbaar is bij kerken en paleizen. Schilderkunst, beeldhouwkunst en bouwkunst werden vaak samengevoegd tot een totaalkunstwerk. De barok werd opgevolgd door onder meer het Classicisme, de Romantiek en de Rococo, die gezien kan worden als een latere, lichtere fase van de Barok.
Kenmerken
Belangrijke kenmerken van barokarchitectuur zijn onder meer overdadige en plastische vormen, overdreven versieringen, een 'zucht naar drama', het gebruik van zuilen die horizontale indelingen doorbreken, gebogen plastische versieringen op typische plaatsen zoals frontons en middenrisalieten, dieptewerking en het veelvuldig gebruik van ovalen. Ook rijk en weelderig materiaalgebruik, tweezijdige symmetrie, ingewikkelde patronen en goddelijke onderwerpen zijn kenmerkend. De stijl heeft als doel indruk te maken en de bezoeker te overdonderen met machtsvertoon en pracht en praal.
Toepassing en voorbeelden
Barokarchitectuur werd veel toegepast bij kerken en paleizen, met name in katholieke gebieden in Europa. In de tijd van de contrareformatie bouwden onder andere de jezuïeten veel kerken in deze stijl. Belangrijke voorbeelden van barokke gebouwen zijn de Sint Pieter in Rome, de San Carlo alle Quattro Fontane in Rome, en de Gulde Boot in Brussel. Ook het Paleis van Versailles en het Paleis op de Dam in Amsterdam bevatten barokke elementen. In de Zuidelijke Nederlanden nam de barokarchitectuur een tussenpositie in tussen het strengere Hollands classicisme en de meer uitbundige Franse barok.
Gebruikte bronnen: