Neoclassicisme
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Neoclassicisme is een architectuurstijl die teruggrijpt op de klassieke oudheid, met name de bouwkunst van het oude Griekenland en Rome, en bloeide voornamelijk tussen circa 1770 en 1840.
Omschrijving
Deze bouwstijl ontstond als een reactie op de uitbundige vormen van de barok en rococo en kenmerkt zich door een streven naar eenvoud, strakheid, symmetrie, rechte lijnen en het gebruik van elementen uit de klassieke architectuur zoals zuilen, frontons, pilasters en kroonlijsten. De neoklassieke architectuur legt meer nadruk op de muur dan op licht- en schaduweffecten en behoudt afzonderlijke identiteiten voor elk van haar onderdelen. Soms wordt een belangrijke trap bij de ingang toegevoegd, naar voorbeeld van Griekse tempels. De hernieuwde interesse in de klassieke oudheid werd mede gevoed door archeologische opgravingen, zoals in Pompeï.
Toepassing en variaties
In het neoclassicisme werden elementen uit de klassieke oudheid zo zuiver mogelijk toegepast, waarbij zuilen bijvoorbeeld als dragend element werden ingezet. Naar Grieks-Romeins voorbeeld ontstond monumentale architectuur die vaak de klassieke tempel reproduceerde, soms met een nieuwe betekenis in de burgermaatschappij. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van het profiel van de Propyleeën in Athene voor ontwerpen zoals de Brandenburger Tor in Berlijn. Een specifieke vorm van neoclassicisme is Neogrec, waarbij expliciet gebruik wordt gemaakt van Griekse vormen en ornamenten, zoals te zien is bij de Winkel van Sinkel in Utrecht met dragende zuilen in de vorm van vrouwen (kariatiden). Ook gebouwen zoals stadhuizen en gerechtsgebouwen werden vaak in deze statige stijl gebouwd. Ondanks de ontwikkeling van de bouwtechniek in de 19e eeuw, vertaalde dit zich bij de neostijlen, waaronder neoclassicisme, desondanks niet naar een nieuwe vormgeving; men greep terug op bestaande architectonische erfenis.
Vergelijkbare termen
Revival architectuur
Gebruikte bronnen: