Montmorilloniet
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Montmorilloniet is een zacht kleimineraal uit de smectietgroep, gekenmerkt door een plaatjesstructuur en het vermogen om aanzienlijke hoeveelheden water op te nemen, wat leidt tot zwelling.
Omschrijving
Montmorilloniet is een fyllosilicaatmineraal dat als microscopisch kleine kristallen uit waterige oplossingen neerslaat en klei vormt. Het behoort tot de smectietgroep en is een 2:1-klei, wat betekent dat de structuur bestaat uit twee tetraëdrische silicatenlagen waartussen een octaëdrische aluminiumoxide-laag ligt. De deeltjes zijn plaatvormig. Montmorilloniet kan een variërend aantal watermoleculen opnemen tussen de lagen, waardoor de klei zwelt bij contact met water. Dit zwelvermogen maakt het een kenmerkend bestanddeel van zwellende bodems. Chemisch gezien is het een gehydrateerd natriumcalciumaluminiummagnesiumsilicaathydroxide, waarbij ook andere kationen zoals kalium en ijzer kunnen voorkomen.
Toepassingen in de bouw en daarbuiten
Vanwege zijn zwelvermogen wordt montmorilloniet, dat een hoofdbestanddeel is van bentonietklei, gebruikt als een afsluitende laag of plug voor waterputten en als beschermende bekleding voor stortplaatsen om waterdichtheid te realiseren. In de civiele techniek en bouw wordt bentoniet met montmorilloniet ingezet bij de aanleg van funderingen, tunnelbouw en graafwerkzaamheden voor stabilisatie en om waterinfiltratie te voorkomen. Bentoniet, rijk aan montmorilloniet, wordt ook gebruikt als boorvloeistof om boorbits te smeren en te koelen en boorgruis te verwijderen. Naast bouwgerelateerde toepassingen wordt het mineraal ook gebruikt in cosmetica, farmaceutische producten, als bindmiddel in diervoeder en bij de zuivering van vloeistoffen.
Bentoniet
Bentoniet is een zachte, plastische kleisoort die voornamelijk bestaat uit montmorilloniet. Het ontstaat meestal door de verwering van vulkanische as en gesteente na intensief contact met water. Bentoniet bezit sterke colloïdale eigenschappen en kan bij contact met water meerdere malen in volume toenemen, waarbij een gelatineuze en viskeuze substantie ontstaat. De specifieke eigenschappen van bentoniet, zoals zwelling, waterabsorptie, viscositeit en thixotropie, maken het waardevol voor diverse toepassingen. Er bestaan verschillende soorten bentoniet, waaronder natrium- en calciumbentoniet, waarbij natrium-montmorilloniet een aanzienlijk groter zwelvermogen heeft dan calcium-montmorilloniet.
Vergelijkbare termen
Bentoniet
Gebruikte bronnen: