Kleimineraal
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Kleimineralen zijn een groep fyllosilicaten die water bevatten in de vorm van hydroxylgroepen en de belangrijkste gesteentevormende mineralen zijn in klei en schalie.
Omschrijving
Kleimineralen zijn plaatvormige, schilferige mineralen die door verwering van andere mineralen ontstaan. Ze kenmerken zich door een zeer kleine deeltjesgrootte (doorgaans kleiner dan 2 micrometer) en een groot specifiek oppervlak. Deze eigenschappen zorgen voor een hoog adsorptievermogen, waardoor ze water en positief geladen ionen (kationen) kunnen binden en vasthouden. Belangrijke kleimineralen zijn onder meer kaoliniet, smectiet (waartoe montmorilloniet behoort) en illiet. In de bouw beïnvloeden kleimineralen de eigenschappen van materialen zoals klei, onder meer op het gebied van plasticiteit, cohesie, krimp en doorlatendheid. Ze spelen ook een rol bij de stabiliteit van grond.
Eigenschappen en Toepassingen
Kleimineralen hebben specifieke eigenschappen zoals plasticiteit ( vervormbaarheid in natte toestand), cohesie (samengang van deeltjes) en de neiging tot krimp bij uitdroging. Door hun plaatachtige structuur en grote oppervlak hebben ze een aanzienlijk adsorptievermogen en kationenuitwisselingscapaciteit. Dit betekent dat ze water en positief geladen deeltjes, zoals voedingsstoffen en verontreinigingen, kunnen binden en uitwisselen. Deze eigenschappen maken kleimineralen nuttig in diverse toepassingen, waaronder als bodemverbeteraar voor vochtregulatie en bodemvruchtbaarheid, in de productie van keramiek (zoals bakstenen en dakpannen), als vulmiddel in materialen en voor milieusanering zoals het verwijderen van verontreinigingen uit water en bodem. De aanwezigheid van zwellende kleimineralen in toeslagmaterialen voor beton kan de vormvastheid beïnvloeden.
Vorming en Voorkomen
Kleimineralen worden gevormd door de verwering en omzetting van andere mineralen door processen zoals chemische verwering en hydrothermische activiteit. Ze komen veel voor in bodems, sedimenten en gesteenten zoals schalie. Schalie is een sedimentgesteente dat voornamelijk bestaat uit silt en kleimineralen die onder druk evenwijdig aan elkaar zijn gaan liggen. Kleimineralen vormen een belangrijk onderdeel van de aardkorst en zijn essentieel voor de bodemchemie en -vruchtbaarheid.
Vergelijkbare termen
Klei
Gebruikte bronnen: