Hallenhuisboerderij
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een hallenhuisboerderij is een traditioneel boerderijtype dat gekenmerkt wordt door een langgerekt, driebeukig gebouw met een brede middenbeuk en twee smallere zijbeuken, waarbij het dak veelal wordt gedragen door ankerbalkgebinten.
Omschrijving
De hallenhuisboerderij behoort tot de belangrijkste groep historische boerderijen in Nederland en komt daarnaast ook voor in grote delen van Noord-Duitsland en delen van Frankrijk. Oorspronkelijk was de deel (een dorsvloer of werkruimte) in het midden gelegen en bevonden zich de stallen aan weerszijden in de zijbeuken. Mens en dier woonden in veel gevallen onder hetzelfde dak. Kenmerkend voor dit type boerderij is de gebintconstructie, vaak uitgevoerd als ankerbalkgebint, die het dak draagt. De oorspronkelijke wanden waren vaak van leemvakwerk en de daken bedekt met stro of riet. In latere eeuwen, met toenemende welvaart, werden muren verstening en daken voorzien van dakpannen.
Verspreiding en varianten
Hallenhuisboerderijen zijn in Nederland voornamelijk te vinden in Oost- en Midden-Nederland, waaronder de provincies Drenthe, Overijssel, Gelderland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg. Ook in Zuid-Holland zijn boerderijen voortgekomen uit de hallenhuisboerderij. Er zijn verschillende regionale varianten, zoals boerderijen met een dwarsdeel in Drenthe en Noordwest-Overijssel, waarbij de toegangsdeuren zich vaak aan de zijkant bevinden. Een bijzondere vorm is de Stellingwerfse boerderij in Oost-Friesland, waar de potstal langer in gebruik bleef vanwege de behoefte aan mest.
Architectonische kenmerken
Het hallenhuis heeft doorgaans lage zijgevels en dakschilden die ver doorlopen. Grote inrijdeuren zijn meestal te vinden in de achtergevel. Het vee stond traditioneel met de koppen naar binnen gericht onder het uitstekende deel van het dak. De oogst werd vaak opgeslagen op de zolder boven de deel. De kapvorm wordt bij dit type boerderij vaak gekenmerkt door een wolfseind aan de voorzijde en een doorlopend dakschild bij het bedrijfsgedeelte.
Vergelijkbare termen
Boerderijtype
Gebruikte bronnen: