Functionalisme
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Het functionalisme is een architectuurstroming waarbij de vorm en het uiterlijk van een gebouw primair worden bepaald door de functie en het beoogde gebruik ervan.
Omschrijving
Functionalisme ontstond in de vroege 20e eeuw, mede als reactie op voorgaande stijlen met veel ornamentiek. De stroming kenmerkt zich door soberheid, eenvoudige geometrische vormen en het weglaten van onnodige versieringen. Het credo 'Form Follows Function' (vorm volgt functie), oorspronkelijk geformuleerd door Louis Sullivan, vormt de basis van deze benadering, wat inhoudt dat de esthetiek voortkomt uit de doelmatigheid van het ontwerp. Efficiëntie, logische indelingen en aandacht voor ergonomie staan centraal. De ontwikkeling van nieuwe bouwtechnieken en materialen zoals staal, gewapend beton en glas speelde een belangrijke rol in de realisatie van functionalistische gebouwen, waardoor efficiënt en kosteneffectief bouwen mogelijk werd. Functionalisme vertoont veel overeenkomsten met en wordt vaak geassocieerd met Het Nieuwe Bouwen en de Internationale Stijl.
Kenmerken en materialen
Kenmerkend voor functionalistische architectuur zijn onder andere platte daken, metalen leuningen, grote glazen puien en overstekende horizontale vlakken. Ook het gebruik van gestandaardiseerde plattegronden en de repetitie van elementen zijn typisch. Materialen die veelvuldig werden toegepast zijn glas, gewapend beton en staal. Deze materialen maakten nieuwe constructies en grootschalige hoogbouw mogelijk, waarbij de gevel vaak geen dragende functie meer had en het gebouw gedragen werd door een intern skelet.
Context en vertegenwoordigers
Het functionalisme ontwikkelde zich tussen de beide wereldoorlogen en had een sterke invloed, onder meer via het Congrès Internationaux d'Architecture Moderne (CIAM). In Nederland werd het functionalisme uitgedragen door groeperingen als 'De 8' en 'Opbouw'. Belangrijke internationale vertegenwoordigers van het functionalisme zijn onder anderen Le Corbusier, Walter Gropius en Ludwig Mies van der Rohe. Nederlandse architecten die functionalistische principes toepasten zijn onder meer J.J.P. Oud, J. Duiker, J.A. Brinkman en L.C. van der Vlugt. Het functionalisme heeft de stedenbouw beïnvloed, waarbij in functionalistische wijken functies als wonen, werken en recreatie van elkaar gescheiden werden.
Vergelijkbare termen
Modernisme
Gebruikte bronnen: