Altaarscherm
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een altaarscherm is een scheidingswand in een kerk die het altaar scheidt van het gedeelte voor de gelovigen, vaak versierd met religieuze voorstellingen.
Omschrijving
Een altaarscherm is een bouwkundig element in kerken, vergelijkbaar met een doksaal of iconostase, dat functioneert als een verticale barrière tussen het priesterkoor, waar het altaar staat, en het schip waar de kerkgangers zich bevinden. Deze schermen kunnen vervaardigd zijn uit diverse materialen zoals hout, steen of metaal en zijn dikwijls verrijkt met religieuze afbeeldingen zoals beelden van heiligen, Bijbelse scènes of decoratieve patronen. Historisch gezien speelde het altaarscherm een belangrijke rol in de middeleeuwse kerkarchitectuur. Het benadrukte niet alleen de fysieke scheiding tussen het sacrale en het profane, maar diende ook als een focuspunt tijdens liturgische vieringen. In de Oosters-Orthodoxe kerken is de iconostase, een type altaarscherm, een standaard onderdeel en is opgebouwd uit meerdere lagen iconen. Altaarschermen kunnen deel uitmaken van grotere structuren zoals een reredos, een versierde wand achter het altaar.
Materialen en Voorbeelden
Altaarschermen kunnen gemaakt zijn van verschillende materialen. Voorbeelden uit bronnen noemen onder andere rood marmer en jaspis, zilver en brons. Specifieke voorbeelden van altaarschermen zijn te vinden in historische kerken, zoals een 17e-eeuws altaarscherm in de Mezquita in Cordoba gemaakt van rood marmer en jaspis, een zilveren altaar met doksaal in Pistoia, en een gotisch altaarscherm uit 1394 met zilveren en bronzen beelden in de Basiliek van San Marco in Venetië. In het Arkadi Klooster is een deel van een gesneden altaarscherm te zien dat de Opstanding afbeeldt en de explosie in 1866 overleefde.
Historische Context
Altaarschermen zijn door de geschiedenis heen aangepast en toegevoegd aan kerken. In de Temple Church in Londen werd eind 17e eeuw een altaarscherm toegevoegd tijdens werkzaamheden door Christopher Wren. Ook in de Basiliek van Halle werd in het verleden een immens altaarscherm verwijderd. De Pala d'Oro, een beroemd altaarstuk in de Basiliek van San Marco, heeft een rijke geschiedenis die eeuwen beslaat en werd in de loop van de tijd verfraaid.
Vergelijkbare termen
Iconostase
Gebruikte bronnen: