Waterpasinstrument
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een waterpasinstrument, ook wel nivelleerinstrument of waterpastoestel genoemd, is een optisch meetinstrument dat wordt gebruikt om met hoge precisie een horizontaal vlak te realiseren en hoogteverschillen ten opzichte van dit vlak in te meten.
Omschrijving
Een waterpasinstrument is een belangrijk hulpmiddel in de landmeetkunde en bouwkunde voor het bepalen van hoogteverschillen en het uitzetten van horizontale lijnen. Het apparaat bestaat doorgaans uit een kijker met lenzen, een libel (of doosniveau) voor de horizontale uitlijning en wordt geplaatst op een statief. Met behulp van een nivelleerlat met schaalverdeling kunnen waarden worden afgelezen om hoogteverschillen te berekenen. Moderne waterpasinstrumenten kunnen zijn uitgerust met een compensator die kleine afwijkingen automatisch corrigeert, of digitale technologie die afleesfouten minimaliseert.
Toepassingen in de bouw
Waterpasinstrumenten worden breed ingezet in de bouw. Ze zijn essentieel bij het uitzetten van bouwprojecten, het controleren van funderingen, het aanleggen van wegen en het bepalen van peilmaten. Ook bij het storten van vloeren en het uitvoeren van uitlijnwerkzaamheden zijn waterpasinstrumenten onmisbaar. Ze helpen bij het realiseren van een perfect horizontaal vlak en het nauwkeurig overbrengen van hoogtes.
Soorten en technieken
Er zijn verschillende soorten waterpasinstrumenten, waaronder automatische waterpasinstrumenten met een compensator en digitale waterpasinstrumenten. De nauwkeurigheid van een waterpasinstrument wordt mede bepaald door de vergroting van de optiek. Bij digitale varianten kan gebruik worden gemaakt van een nivelleerlat met barcode voor snellere en nauwkeurigere aflezingen. Goed onderhoud en regelmatige kalibratie zijn belangrijk voor betrouwbare meetresultaten.
Vergelijkbare termen
Libel
Gebruikte bronnen: