Uitzetting
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Uitzetting in de bouwkunde is de volumevergroting van een materiaal als gevolg van temperatuurveranderingen of vochtopname.
Omschrijving
Materialen die in de bouw worden gebruikt, zoals metaal, beton en hout, kunnen uitzetten. Dit gebeurt voornamelijk door temperatuurschommelingen (thermische uitzetting) en de opname van vocht (vochtuitzetting). Alle bouwmaterialen hebben een specifieke uitzettingscoëfficiënt die aangeeft in welke mate ze uitzetten of krimpen bij temperatuurveranderingen. Kunststoffen zetten bijvoorbeeld aanzienlijk meer uit dan glas. Als er geen rekening wordt gehouden met de uitzetting van materialen, kan dit leiden tot spanningen in de constructie, scheurvorming, vervorming of andere schade. Dit is vooral belangrijk bij grote constructies en lange doorlopende oppervlakken zoals vloeren of bruggen. Om de werking van materialen op te vangen en schade te voorkomen, worden uitzetvoegen (ook wel dilatatievoegen genoemd) toegepast. Deze voegen bieden ruimte voor de beweging van de constructiedelen.
Thermische uitzetting
Thermische uitzetting is het uitzetten van materialen door een stijging van de temperatuur. Wanneer de temperatuur stijgt, gaan de atomen of moleculen in een materiaal sterker trillen, waardoor de onderlinge afstand groter wordt en het volume toeneemt. De mate waarin een materiaal thermisch uitzet, wordt uitgedrukt in de thermische uitzettingscoëfficiënt. Dit is een belangrijke factor bij het ontwerpen van constructies om schade door temperatuurverschillen te voorkomen. Bijvoorbeeld, stalen spoorstaven zetten uit bij warm weer, wat kan leiden tot spoorspattingen als hier geen rekening mee gehouden wordt. Ook in betonconstructies kan thermische uitzetting spanningen en scheurvorming veroorzaken, met name bij grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht of zomer en winter.
Vochtuitzetting
Vochtuitzetting treedt op wanneer materialen vocht opnemen en daardoor in volume toenemen. Dit fenomeen speelt een rol bij materialen zoals hout en baksteen. Bijvoorbeeld, hout kan uitzetten en vervormen door vochtopname. Bij nieuwbouw kan bouwvocht, afkomstig van water dat gebruikt wordt bij het mengen van materialen zoals beton en stucwerk, problemen veroorzaken als het niet goed afgevoerd wordt. Dit kan leiden tot vochtplekken, schimmelvorming en uitzetting van materialen zoals houten vloeren.
Uitzetvoegen (Dilatatievoegen)
Uitzetvoegen, ook bekend als dilatatievoegen, zijn voegen die specifiek worden aangebracht in constructies om de uitzetting en krimp van materialen op te vangen. Ze creëren gecontroleerde onderbrekingen die beweging mogelijk maken en zo spanningen in de constructie reduceren en scheurvorming voorkomen. De vorm en afmetingen van een dilatatievoeg zijn afhankelijk van factoren zoals het type materiaal, de grootte van de constructie en de verwachte bewegingen. Bij grote oppervlakken, zoals betonnen vloeren of bruggen, zijn uitzetvoegen essentieel. Bij vloerverwarming zijn uitzetvoegen noodzakelijk om barsten in de vloer te voorkomen door de temperatuurverschillen.
Vergelijkbare termen
Uitzettingsvoeg
Gebruikte bronnen: