Veenmeer
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een veenmeer is een waterlichaam gelegen in een veengebied, ontstaan door natuurlijke processen zoals erosie of door menselijke activiteiten zoals turfwinning.
Omschrijving
Veenmeren bevinden zich in gebieden met een veenbodem, die voornamelijk bestaat uit onverteerde of gedeeltelijk vergane plantenresten. De vorming van veen vereist natte, zuurstofarme omstandigheden. Historisch gezien zijn veel veenmeren in Nederland ontstaan door de grootschalige turfwinning, waarbij veen werd weggegraven voor brandstof. Dit proces, natte vervening genoemd, creëerde petgaten (water) en legakkers (smalle stroken land) die door verdere erosie konden samenvloeien tot grotere wateroppervlakken. Natuurlijke erosie van veenoevers door wind en golven heeft eveneens bijgedragen aan de uitbreiding van veenmeren. De waterstand in een veenmeer en de omliggende veengronden staat sterk onder invloed van de grondwaterstand.
Ontstaan en Kenmerken
Veenmeren zijn gevormd in gebieden waar veengroei plaatsvond onder natte omstandigheden . Een belangrijke oorzaak van het ontstaan van veel huidige veenmeren in Nederland is de turfwinning, met name het 'slagturven' of natte vervening, waarbij veen onder water werd weggebaggerd en op legakkers te drogen werd gelegd om turf van te maken . Door erosie van de legakkers konden de ontstane petgaten (trekgaten) zich uitbreiden tot grotere meren . Voorbeelden van meren die deels of voornamelijk door dit proces zijn ontstaan zijn het Paterswoldsemeer en het Alkmaarder- en Uitgeestermeer . Veenmeren liggen in laaggelegen gebieden en de waterhuishouding is nauw verbonden met de omliggende veengronden en het grondwaterpeil .
Uitdagingen voor Bouw en Infrastructuur
Bouwen op veengrond, de ondergrond van veenmeren en veengebieden, brengt specifieke uitdagingen met zich mee vanwege de instabiliteit en gevoeligheid voor zetting en bodemdaling . Bodemdaling in veengebieden wordt voornamelijk veroorzaakt door oxidatie en inklinking van het veen, vaak versneld door ontwatering voor landbouw of bebouwing . Deze bodemdaling kan leiden tot schade aan gebouwen, leidingen en infrastructuur zoals wegen, vooral bij constructies met houten funderingspalen die boven water komen te staan en gaan rotten . Om op veengrond te bouwen zijn vaak diepe funderingen zoals paalfunderingen nodig, die reiken tot stabielere onderlagen . Ook specifieke technieken zoals schroeffunderingen of grondverbetering kunnen worden toegepast . Duurzaam waterbeheer, gericht op het hoog houden van het waterpeil, is essentieel om bodemdaling en de negatieve gevolgen daarvan te beperken, al kan dit consequenties hebben voor het grondgebruik .
Vergelijkbare termen
Veenplas
Gebruikte bronnen: