Spiraal
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een spiraal is een meetkundige figuur die zich vanuit een middelpunt steeds verder naar buiten wikkelt of, in bouwkundige context, een constructie die spiraalvormig omhoog draait, vaak gebruikt bij trappen.
Omschrijving
In de bouwkunde wordt de term 'spiraal' voornamelijk geassocieerd met spiraaltrappen, ook wel wenteltrappen of spiltrappen genoemd, die ruimtebesparend zijn en omhoog draaien. Bij een spiltrap zijn de treden bevestigd aan een centrale spil, terwijl een wenteltrap om een open ruimte draait. Spiraalvormige elementen worden ook gebruikt als decoratie, bijvoorbeeld voluten op kapitelen of gevels, en in bekistingen voor ronde betonnen kolommen, waarbij een spiraaltekening achterblijft op het betonoppervlak.
Spiraaltrappen en Spiltrappen
Spiraaltrappen en spiltrappen zijn specifieke soorten trappen die spiraalvormig omhoog lopen. Een spiltrap draait om een centrale as (spil), waaraan de treden vastzitten, wat zorgt voor een compact ontwerp. Wenteltrappen kunnen ook spiraalvormig zijn, maar draaien om een open ruimte in plaats van een centrale spil en kunnen soms afwijken van een strikte spiraalvorm. Deze trappen zijn populair vanwege hun ruimtebesparende karakter en esthetische uitstraling, en worden gebruikt in zowel kleine als grote ruimtes. Ze kunnen gemaakt zijn van diverse materialen zoals staal, hout of een combinatie hiervan, en worden zowel prefab als op maat gemaakt.
Overige Toepassingen in de Bouw
Naast trappen komt de spiraalvorm ook voor in andere bouwkundige toepassingen. Een voorbeeld is de voluut, een spiraalvormige versiering die te vinden is op kapitelen van zuilen (met name Ionische en composiet) en als decoratief element op topgevels. Daarnaast wordt spiraalvormige bekisting gebruikt voor het storten van ronde betonnen kolommen. Deze bekisting, vaak gemaakt van waterdicht karton, laat na verwijdering een spiraaltekening achter op het betonoppervlak. Ook bij de aanleg van kruidenspiralen in tuinen, waarbij gebruik wordt gemaakt van gestapelde materialen in een spiraalvorm, wordt de spiraalvorm toegepast om microklimaten te creëren.
Vergelijkbare termen
Wenteltrap
Gebruikte bronnen: