sparren
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Sparren, ook wel daksparren of sporen genoemd, zijn schuine balken in een dakconstructie die van de nok tot de dakvoet lopen en het dakbeschot ondersteunen.
Omschrijving
Sparren zijn dragende houten balken die een essentieel onderdeel vormen van een sporenkap, een veelvoorkomende dakconstructie. Ze worden schuin geplaatst en dragen het gewicht van de dakbedekking en het dakbeschot, waarbij de krachten worden overgebracht naar de muurplaat of andere steunpunten. De sporenparen staan op regelmatige afstand van elkaar om de belasting gelijkmatig te verdelen. Bij grotere overspanningen kunnen aanvullende elementen zoals hanenbalken of trekplaten nodig zijn om de spatkrachten op de muurplaat te verminderen. Sparren worden van oudsher gebruikt in dakconstructies en kunnen zowel in rondhout als in balkhout worden geleverd.
Materiaal en soorten
Sparren zijn vaak gemaakt van naaldhout, zoals vurenhout, vanwege de combinatie van sterkte, licht gewicht en bewerkbaarheid. Vurenhout is afkomstig van de fijnspar. Het hout van de fijnspar is over het algemeen licht van kleur en heeft een rechte nerf. Hoewel vurenhout een van de goedkoopste houtsoorten is en veel wordt gebruikt als constructiehout, is het niet erg duurzaam voor buitentoepassingen zonder bescherming. Andere naaldhoutsoorten zoals lariks en douglas kunnen ook worden gebruikt voor daksporen. Sparren kunnen geleverd worden als rondhout of als gezaagd balkhout. In historische context werden sparren soms omschreven als rechte, dunne stammen van naaldhout, waarbij onderscheid werd gemaakt in zwaarte (sparren, juffers, kolders, ellens en heipalen).
Toepassing in dakconstructies
Sparren vormen de basis van een sporenkap, waarbij ze in paren van de nok naar de dakvoet lopen. Ze ondersteunen direct het dakbeschot, waarop vervolgens panlatten of tengellatten worden aangebracht ter bevestiging van de dakbedekking. In een sporenkap dragen de sparren de verticale druk en helpen ze, samen met andere elementen zoals muurplaten, bij het opvangen van horizontale krachten. Naast het dragen van het dakbeschot, kunnen sparren in de dakconstructie ook dienen als ondersteuning voor isolatie, vochtwering, en in sommige gevallen voor dakkapellen, dakramen of zonnepanelen. Een andere dakconstructie is de gordingenkap, waarbij horizontale gordingen van muur tot muur lopen.
Vergelijkbare termen
Dakspanten
Gebruikte bronnen: