Sluitsteen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
De sluitsteen is de middelste, vaak wigvormige steen bovenaan in een boog of gewelf, die als laatste wordt geplaatst en de constructie stabiliseert.
Omschrijving
Een sluitsteen (ook wel keystone genoemd) is een essentieel bouwkundig element in gemetselde of gestapelde bogen en gewelven. De steen wordt in het midden aan de bovenzijde geplaatst om de boog of het gewelf te sluiten en draagkracht te geven. Door de plaatsing van de sluitsteen worden de andere stenen, de zogenaamde voussoirs of boogstenen, op hun plaats gehouden en worden de krachten gelijkmatig naar de zijkanten (de aanzetstenen en steunpunten) afgevoerd. Dit zorgt ervoor dat de boog of het gewelf zelfdragend wordt. Sluitstenen worden traditioneel vaak uit natuursteen vervaardigd vanwege hun constructieve belang en de zwaardere belasting die ze dragen. Naast hun functionele rol hebben sluitstenen vaak ook een esthetische functie en kunnen ze versierd zijn met beeldhouwwerk, ornamenten of een afwijkende vorm, kleur of afmeting hebben. Bij een gewelf wordt de sluitsteen ook wel gewelfsleutel genoemd. Wanneer een sluitsteen ver naar beneden hangt, spreekt men van een druiper of doorhangende sluitsteen. Hoewel bogen en gewelven sinds de introductie van gewapend en voorgespannen beton minder vaak een puur constructieve rol hebben in moderne bouw, worden sluitstenen nog steeds toegepast, soms primair voor hun decoratieve waarde.
Toepassing en materialen
Sluitstenen worden toegepast in diverse bouwkundige constructies met bogen en gewelven, zoals bruggen, poorten, raam- en deuropeningen en kelders. Ook in koepelconstructies wordt de bovenste steen een sluitsteen genoemd. De meest voorkomende materialen voor sluitstenen zijn natuursteen, zoals Belgisch hardsteen, graniet en basalt, maar ook beton en pleisterwerk komen voor. Natuursteen wordt vaak gekozen vanwege de duurzaamheid, sterkte en esthetische mogelijkheden. Decoraties kunnen variëren van eenvoudige vormen tot uitgebreid beeldhouwwerk of graveringen, zoals een jaartal of huisnummer. Bij rollagen worden grotere stenen aan weerszijden die de rollaag afsluiten soms ook sluitstenen genoemd.
Vergelijkbare termen
Boogstenen
Gebruikte bronnen: