Sluis
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een sluis is een waterbouwkundig kunstwerk in een waterkering dat water kan keren en, door middel van beweegbare afsluitmiddelen, schepen of water kan laten passeren tussen waterwegen met verschillende waterpeilen.
Omschrijving
Sluizen zijn civieltechnische constructies die essentieel zijn voor het beheer van waterwegen. Ze maken scheepvaart mogelijk over trajecten met hoogteverschillen door schepen te 'schutten', wat inhoudt dat het waterpeil in de sluis wordt aangepast aan dat van de aangrenzende waterweg. Naast het faciliteren van scheepvaart, spelen sluizen een belangrijke rol in de waterhuishouding door waterstanden te reguleren, overtollig water af te voeren (spuisluizen) of juist water in te laten (inlaatsluizen). Ook kunnen sluizen dienen als kering tegen hoogwater. Een sluis bestaat doorgaans uit een kolk, de ruimte tussen de sluisdeuren, en sluishoofden aan de uiteinden waar de deuren zich bevinden. De bediening van sluizen, vroeger handmatig, is tegenwoordig veelal geautomatiseerd en kan op afstand plaatsvinden.
Soorten sluizen
Sluizen worden hoofdzakelijk ingedeeld op basis van hun functie. De belangrijkste types zijn schutsluizen voor de scheepvaart, stroomsluizen voor waterhuishouding (zoals uitwaterings-, ontlast-, spui- en inlaatsluizen), en keersluizen die tijdelijk water keren, bijvoorbeeld bij zeehavens. Daarnaast bestaan er militaire sluizen, zoals inundatiesluizen, om gebieden onder water te zetten. Veel sluizen combineren echter meerdere functies.
Onderdelen en werking van een schutsluis
Een schutsluis voor scheepvaart bestaat uit een schutkolk, begrensd door sluisdeuren aan het bovenhoofd (hoge waterzijde) en benedenhoofd (lage waterzijde). Om een schip te schutten, vaart het de kolk binnen, waarna de deuren sluiten. Vervolgens wordt via schotten in de deuren of sluiswanden water in- of uitgelaten om het waterpeil in de kolk gelijk te maken aan het peil van de aangrenzende waterweg. Bij het stijgen van het water in de kolk kan er sprake zijn van hevige stromingen. Zodra de waterstanden gelijk zijn, opent het betreffende paar deuren en kan het schip uitvaren. Sluisdeuren kunnen diverse vormen hebben, zoals puntdeuren, roldeuren of hefdeuren.
Vergelijkbare termen
Schutsluis
Gebruikte bronnen: