Schutsluis
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een schutsluis is een waterbouwkundig kunstwerk met ten minste twee stel deuren en een schutkolk, bedoeld om schepen te laten passeren tussen twee waterwegen met een verschillend waterpeil.
Omschrijving
Een schutsluis maakt scheepvaart mogelijk waar hoogteverschillen in het water aanwezig zijn. Het bestaat uit een sluiskolk, de ruimte tussen de deuren, en aan beide zijden sluisdeuren of poorten die waterdicht kunnen worden afgesloten. Wanneer een schip de sluis invaart, worden de deuren gesloten en wordt het waterpeil in de kolk aangepast aan het niveau van de andere waterweg. Dit gebeurt door de kolk te vullen of te legen via diverse mechanismen, zoals riolen in de sluismuren of klinketten in de deuren. Schutsluizen zijn essentieel voor de scheepvaart in kanalen, rivieren en havens om hoogteverschillen te overbruggen en een vlotte doorstroming te garanderen. De afmetingen van de sluiskolk bepalen mede de CEMT-klasse van een vaarweg.
Onderdelen en werking
Een schutsluis bestaat minimaal uit twee sluishoofden met daartussen een of meer sluiskolken. Een sluishoofd is een constructie waarin de sluisdeuren zijn opgehangen. De kolk is de ruimte waarin het schip zich bevindt tijdens het schutproces. Het schutten houdt in dat het waterpeil in de kolk wordt aangepast. Dit gebeurt door water in de kolk te laten stromen vanuit het hogere pand, of water uit de kolk weg te laten stromen naar het lagere pand. Dit vullen en legen kan via klinketten (schuiven in de deuren) of via riolen (kokers) in de sluismuren. Bij grote sluizen wordt vaak gebruik gemaakt van riolen vanwege de grote hoeveelheid water die verplaatst moet worden. Roldeuren of schuifdeuren zijn voorbeelden van afsluitmiddelen die in sluizen worden toegepast, naast de meer traditionele puntdeuren.
Toepassing en belang
Schutsluizen zijn onmisbaar in waterwegen waar aanzienlijke hoogteverschillen voorkomen. Ze zorgen ervoor dat schepen veilig en efficiënt van het ene waterpeil naar het andere kunnen worden gebracht. Naast het faciliteren van scheepvaart, kunnen sluizen ook een rol spelen bij waterbeheer door het helpen reguleren van waterstanden. In sommige gevallen worden schutsluizen gecombineerd met stuwen, waarbij de stuw de waterstand reguleert en de sluis de scheepvaart passeert. Historisch gezien zijn Nederlandse ingenieurs deskundigen geweest op het gebied van waterbouw en sluisconstructies.
Vergelijkbare termen
Stuw
Gebruikte bronnen: