Schuilkelder
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een schuilkelder is een (vaak ondergrondse) ruimte die ontworpen is om mensen te beschermen tegen gevaren zoals bombardementen, beschietingen, gasaanvallen of de effecten van kernwapens.
Omschrijving
Schuilkelders zijn constructies met dikke muren en daken, vaak gebouwd van gewapend beton, om bescherming te bieden tegen externe krachten en straling. Ze zijn uitgerust met voorzieningen zoals ventilatiekokers of luchtverversingssystemen om een zuurstofrijke luchttoevoer te garanderen en de lucht schoon te houden, en soms met meerdere uitgangen. De benodigde diepte van een schuilkelder hangt af van het doel; voor bescherming tegen straling is 2 tot 3 meter onder de grond aanbevolen, terwijl 1 tot 1,5 meter voldoende kan zijn voor andere gevaren. Schuilkelders kunnen zowel onder als boven de grond worden gebouwd. Tijdens de Koude Oorlog werden in Nederland schuilkelders gebouwd onder openbare gebouwen, pleinen en parkeergarages.
Materialen en Bouw
Voor de bouw van schuilkelders wordt vaak gewapend beton gebruikt vanwege de sterkte en bescherming tegen invloeden van buitenaf. Ook het gebruik van stalen platen is mogelijk. De dikte van de muren en het dak zijn cruciaal voor de mate van bescherming; bunkers uit de Duitse Atlantikwall hadden bijvoorbeeld muren en daken van 2 tot 3,5 meter dik. Voor nucleaire schuilkelders is een aanzienlijke betondikte nodig om straling te blokkeren. Bij de bouw kan gebruik worden gemaakt van prefab beton of holle wanden die ter plaatse worden volgestort, wat kan bijdragen aan waterdichtheid. Waterdichting is essentieel, bijvoorbeeld door het aanbrengen van speciale membranen of coatings. Het aanpassen van een bestaande kelder tot schuilkelder kan complex zijn. Bij nieuwbouw is de integratie van een atoomschuilkelder in de traditionele kelder een optie.
Historische Context en Functie
Schuilkelders zijn op grote schaal gebouwd, onder andere tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog, om de burgerbevolking en belangrijke personen te beschermen tegen luchtaanvallen en de gevolgen van kernwapens. Ze dienden verschillende doelen, variërend van schuilplaatsen voor burgers tot commandoposten en noodhospitalen. In Nederland werden tijdens de Koude Oorlog schuilkelders gebouwd, soms gecombineerd met andere bouwwerkzaamheden en verborgen onder overheidsgebouwen, pleinen en parkeergarages. Ook voor specifiek personeel, zoals dat van sluizen en bruggen, werden beschermde onderkomens gebouwd. Veel voormalige schuilkelders en bunkers zijn tegenwoordig niet meer als zodanig in gebruik en hebben andere bestemmingen gekregen, zoals musea of opslagruimtes.
Vergelijkbare termen
Bunker
Gebruikte bronnen: