Schapenboet
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een schapenboet is een karakteristieke schuur op Texel, voornamelijk gebruikt voor de opslag van hooi en materialen, en soms als noodonderkomen of lammerplaats voor schapen.
Omschrijving
De schapenboet is een traditioneel gebouw dat oorspronkelijk voorkomt in het noorden van Noord-Holland, maar tegenwoordig vrijwel alleen nog op Texel te vinden is. De naam 'boet' is een Westfriese benaming voor schuur. De eerste schapenboeten verschenen aan het einde van de 17e en het begin van de 18e eeuw, na de afschaffing van het 'overal-weiden' van schapen. Ze werden gebouwd op landerijen die ver van de boerderij lagen om daar hooi, voer en werktuigen op te slaan. Hoewel de schapenboet soms fungeert als noodstal of als plek voor ooien om te lammeren, verblijven Texelse schapen in principe altijd buiten. De schapenboeten hebben grotendeels hun oorspronkelijke agrarische functie verloren en hebben nu vooral cultuurhistorische waarde als drager van het Texelse landschap.
Kenmerken en Bouw
Schapenboeten hebben een karakteristieke asymmetrische vorm met een half schilddak, vergelijkbaar met een halve stolpboerderij. Eén zijde heeft een rechte, steile voorwand, het 'schot', die naar het oosten of noordoosten gericht is. Deze plaatsing biedt luwte tegen de veelal uit het zuidwesten komende wind en regen op Texel. De overige drie zijden hebben schuin aflopende dakvlakken die laag bij de grond beginnen. De muren zijn doorgaans van gemetselde baksteen en voorzien van kleine raampjes. De daken zijn vaak bedekt met riet, dakpannen, of een combinatie daarvan. De constructieve kern wordt gevormd door een vierkantgebint van houten balken, vaak gemaakt van hergebruikt scheepshout of oude dijkpalen vanwege de schaarste aan nieuw hout op het eiland. In het schot bevinden zich hoge luiken die het gemakkelijk maakten om hooi met een wagen naar de zolder te laden.
Verschil met Schaapskooi
Het is belangrijk een schapenboet te onderscheiden van een schaapskooi. Een schaapskooi is een stal waar schapen overnachten en waar de mest gedurende langere tijd niet wordt verwijderd. Op Texel blijven schapen vrijwel altijd buiten; een schapenboet is primair een schuur voor opslag en biedt slechts in noodgevallen beschutting aan de schapen.
Vergelijkbare termen
Boet
Gebruikte bronnen: