Schapenschuur
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een schapenschuur is een gebouw dat primair dient als onderkomen voor schapen, al dan niet in combinatie met opslag voor voer zoals hooi of stro.
Omschrijving
Schapenschuren, ook wel schaapskooien genoemd, zijn van oudsher gebouwd voor het houden van schapen, met name in gebieden waar de dieren veel op de heide graasden. Ze fungeerden vaak als nachtverblijf en bewaarplaats voor mest, wat belangrijk was voor het bemesten van akkers, vooral op zandgronden waar een mesttekort kon heersen. De traditionele bouw varieert regionaal. Zo zijn de Texelse schapenboeten bekend om hun asymmetrische vorm met een afgeschuind dak aan één kant, bedoeld om bescherming te bieden tegen de wind, en werden ze gebruikt voor hooiopslag, niet voor het permanent huisvesten van schapen zelf. Op het vasteland kwamen schapenboeten eveneens voor, vaak als kleinere bijschuurtjes op afstand van de boerderij. Moderne schapenschuren kunnen variëren in constructie, inclusief licht staal, en dienen nog steeds voor het huisvesten van schapen en/of de opslag van materialen.
Historische functie en bouw
Historisch gezien speelden schaapskooien een rol in het verzamelen van mest. De kooi werd soms uitgegraven en met plaggen en stro bedekt om de hoeveelheid mest te vergroten, wat cruciaal was voor de bodemvruchtbaarheid. De bouw van schaapskooien kon variëren. In Drenthe en het oostelijk deel van Utrecht werden langwerpige gebouwtjes met laag aflopende schilddaken gebouwd. Op Texel kenmerken schapenboeten zich door een zadeldak dat aan één zijde is afgeschuind en een topgevel van houten planken. Deze specifieke vorm biedt bescherming tegen de veelal uit het zuidwesten komende wind, waarbij de ingang aan de luwe noordoostkant zit. Oorspronkelijk konden de zijgevels van schuren in hout zijn uitgevoerd, met later eventueel aanpassingen in metselwerk. Ankerbalkgebinten konden de schuur in traveeën verdelen, met A-spanten die de constructie ondersteunen.
Gebruik en transformatie
Hoewel schapenschuren traditioneel gebruikt werden voor schapen en opslag, hebben veel oudere schuren door bijvoorbeeld ruilverkaveling hun oorspronkelijke agrarische functie verloren. Desondanks worden ze soms behouden, gerestaureerd en krijgen ze nieuwe bestemmingen, zoals woningen of gastenverblijven. Bij de transformatie naar andere gebruiksfuncties wordt rekening gehouden met de bestaande constructie en kenmerken van de schuur. Voor de bouw van nieuwe schapenschuren is vaak een omgevingsvergunning vereist, waarbij rekening gehouden wordt met regelgeving zoals de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en eventueel de Wet ammoniak en veehouderij.
Vergelijkbare termen
Veehouderijschuur |
Hooischuur |
Stal
Gebruikte bronnen: