Rasp
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een rasp is handgereedschap, vergelijkbaar met een grofgetande vijl, dat wordt gebruikt om materiaal, zoals hout, marmer, zachte kalksteen, kunststoffen, gips, been en ivoor, te verwijderen of een specifieke vorm te geven.
Omschrijving
Raspen worden ingezet in diverse vakgebieden, waaronder houtbewerking en beeldhouwkunst. Ze zijn er in verschillende uitvoeringen, waaronder met een handvat in de vorm van een steel of in de vorm van een schaaf, waarbij de onderkant als rasp fungeert (schaafrasp of surform). Het onderscheid tussen een rasp en een vijl zit in de 'bekapping': een rasp heeft grove tanden, terwijl een vijl fijnere korrels of groeven heeft. Raspen zijn door hun grove structuur vooral geschikt voor het snel verwijderen van materiaal, wat een ruw oppervlak achterlaat. Vijlen daarentegen zorgen voor een gladdere afwerking en worden vaak na het raspen gebruikt. Er zijn verschillende soorten raspen met diverse dwarsdoorsneden, zoals platte, halfronde en ronde raspen, elk voor specifieke toepassingen, zoals het bewerken van vlakke oppervlakken, contouren of gaten.
Soorten Raspen
Er zijn diverse soorten raspen, onderscheiden naar vorm en toepassing:
* Platte rasp: Heeft een platte, rechthoekige dwarsdoorsnede en wordt gebruikt voor het bewerken van vlakke oppervlakken.
* Halfronde rasp (kabinetrasp): Heeft aan één zijde een platte vorm en aan de andere zijde een ronde vorm, waardoor deze veelzijdig inzetbaar is voor zowel vlakke als gebogen oppervlakken.
* Ronde rasp (rattenstaart): Heeft een ronde dwarsdoorsnede en is geschikt voor het afwerken van gaten en uitsparingen.
* Schaafrasp (Surform): Een rasp in de vorm van een schaaf met verwisselbare rasters of bladen, vaak gebruikt voor snelle materiaalafname.
Rasp versus Vijl
Hoewel raspen en vijlen beide handgereedschappen zijn om materiaal te bewerken, verschillen ze in hun structuur en het resultaat. Raspen hebben grotere, individuele tanden die als kleine schaafjes werken en snel veel materiaal wegnemen, wat resulteert in een relatief ruw oppervlak. Vijlen hebben daarentegen fijnere, dichter op elkaar staande groeven of korrels. Afhankelijk van de 'kap' (tandstructuur) zijn er vijlen voor grof (bastaard), middelgrof (halfzoet) en fijn (zoet) werk. Vijlen worden gebruikt voor fijnere afwerking en het gladmaken van oppervlakken na het raspen. Raspen zijn door hun grove tanden beter geschikt voor zachtere materialen zoals hout en sommige steensoorten, terwijl vijlen, met name die van harder materiaal zoals diamant of hardmetalen grit, ook voor hardere steensoorten en metaal worden gebruikt.
Vergelijkbare termen
Vijl
Gebruikte bronnen: