Raatakker
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een raatakker, ook bekend als Celtic field, is een kleine, min of meer rechthoekige akker die vanaf de Late Bronstijd tot in de Romeinse tijd werd gebruikt voor landbouw.
Omschrijving
Raatakkers zijn aaneensluitende percelen die vaak een patroon vormen dat lijkt op een honingraat of dambord. Ze werden begrensd door lage wallen, opgebouwd uit grond, platte natuurstenen of houtwallen. Deze wallen ontstonden doordat uitgeputte akkergrond opzij werd geschoven en vervangen door vruchtbare zoden. De akkers, typisch zo'n 30 bij 30 tot 50 bij 50 meter groot, werden gebruikt voor de verbouw van primitieve graansoorten zoals emmertarwe en spelt, en later ook rogge. Raatakkers komen voor in grote delen van Noordwest-Europa, waaronder Nederland, België en Duitsland, vooral op zandgronden. Archeologisch onderzoek, onder andere met behulp van laseraltimetrie en het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN), heeft duizenden hectaren aan raatakkercomplexen aan het licht gebracht, die in het landschap vaak nog zichtbaar zijn als lichte verhogingen of verkleuringen in de grond.
Benaming en Geschiedenis
De naam 'raatakker' verwijst naar de raatstructuur van de percelen en is in de jaren vijftig bedacht als Nederlandse benaming voor de oudere, maar foutieve term 'Celtic field'. Deze Engelse term, bedacht in 1923, bleek onjuist omdat de akkers niets met Kelten te maken hebben. Desondanks wordt 'Celtic field' nog steeds gebruikt. De akkers werden gebruikt vanaf de Late Bronstijd (na 1100 v.Chr.) tot in de Romeinse tijd (tot 400 n.Chr.). Oudere interpretaties zagen raatakkers onterecht aan voor Romeinse legerplaatsen of woonplaatsen uit een voorchristelijk verleden.
Ligging en Zichtbaarheid
Raatakkers zijn in Nederland voornamelijk te vinden op de zandgronden in onder andere Drenthe, Overijssel, op de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug en in Limburg. Ze liggen vaak hoog op zandige plekken van stuwwallen, op hellingen en laaggelegen vlaktes. Hoewel in het veld vaak nauwelijks zichtbaar door begroeiing of omdat ze zijn omgeploegd, zijn raatakkercomplexen goed te herkennen op digitale hoogtekaarten zoals het AHN dankzij de minimale hoogteverschillen van de wallen.
Vergelijkbare termen
Erfscheiding
Gebruikte bronnen: