Ornamenten
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Ornamenten zijn niet-constructieve versieringselementen die worden toegevoegd aan een bouwwerk of object met als doel het verfraaien of opluisteren ervan.
Omschrijving
Ornamenten dienen ter decoratie en kunnen op diverse onderdelen van een gebouw worden toegepast, zoals pilaren, kapitelen, architraven, friezen en kroonlijsten. Ze zijn traditioneel vervaardigd uit materialen zoals natuursteen en hout, maar ook materialen als gips, metaal, beton en kunststof worden gebruikt. Ornamenten kunnen verschillende vormen aannemen, waaronder lijsten, hoekornamenten, rozetten en consoles. In de klassieke architectuur werden veel voorkomende ornamenten zoals meanders, palmetten en eierlijsten toegepast. De vormgeving van ornamenten wordt vaak gekenmerkt door stilering, symmetrie en herhaling van motieven, die kunnen zijn ontleend aan geometrie, natuur of kunst en nijverheid. Hoewel ornamenten in de 20e eeuw met de opkomst van het functionalisme minder dominant werden als puur decoratief element, blijft het vakmanschap van ornamentisten belangrijk, met name bij de restauratie van historische gebouwen.
Soorten ornamenten
Ornamenten kunnen worden onderverdeeld in vlakornament, bas-reliëf ornament en haut-reliëf ornament. Specifieke voorbeelden van ornamenten zijn onder andere de driesnuit (een ornament in de vorm van drie visblazen in een cirkel, vaak gezien in gotisch maaswerk), de voluut (een spiraal- of krulvormige versiering, bijvoorbeeld op kapitelen) en de patera (een schijfvormig ornament, soms met concentrische cirkels of een bladvormig motief).
Materialen
Historisch werden ornamenten voornamelijk gemaakt van natuursteen en hout. In de loop der tijd zijn hier andere materialen bij gekomen, zoals gips, metaal, beton en kunststof. Terracotta was tussen circa 1840 en 1940 een populair materiaal voor gevelornamenten, omdat het goedkoper was dan natuursteen en in serie geproduceerd kon worden. Moderne technologische materialen zoals polystyreen en polyurethaan maken het tegenwoordig mogelijk om decoratieve elementen voor gevels en interieurs te realiseren met relatief gemak.
Vergelijkbare termen
Decoraties |
Versieringen |
Art Nouveau
Gebruikte bronnen: