Muqarna
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een muqarna is een decoratief of constructief element in de (Islamitische) architectuur, bestaande uit kleine, herhalende cel- of nisvormige elementen die in lagen gestapeld zijn.
Omschrijving
Muqarnas, ook bekend als stalactietgewelf of honingraatgewelf, zijn driedimensionale geometrische composities die voorkomen in de Islamitische, Moorse en Perzische architectuur. Ze worden gebruikt als overgang tussen verschillende bouwkundige elementen, zoals tussen een vierkante ruimte en een ronde koepel, of puur ter decoratie van gewelven, portalen en nissen. Van onderaf gezien kunnen muqarnas lijken op stalactieten of een honingraatstructuur vormen, vandaar de alternatieve benamingen.
Toepassing en Vorm
Muqarnas worden aangetroffen in diverse gebouwen zoals moskeeën, madrasa's (scholen), schrijnen en paleizen. Ze kunnen hele gewelven en koepels vormen of specifieke delen accentueren, zoals boven een gebedsnis (mihrab) of bij toegangsportalen. De structuur bestaat uit kleine, zich herhalende elementen die lijken op diepe nissen en in meerdere horizontale lagen boven elkaar zijn geplaatst. Het aantal lagen kan variëren, soms wel tot vijftien of meer. De vorm en het materiaal van muqarnas kunnen per regio verschillen; in Syrië, Egypte en Turkije wordt vaak steen gebruikt, terwijl in Noord-Afrika gips of hout voorkomt. In Iran en Irak worden muqarnas met baksteen gebouwd, soms afgewerkt met gips of keramiek. De complexe patronen en de stapeling van de elementen zorgen voor een bijzonder spel van licht en schaduw.
Oorsprong en Vergelijking
De oorsprong van muqarnas ligt waarschijnlijk in het 11e-eeuwse Irak, hoewel de oudste bewaard gebleven voorbeelden ook elders gevonden zijn. Ze ontwikkelden zich uit kraagmetselingen en pendentieven, waarbij stenen als consoles boven elkaar uitsteken. Soms wordt een onderscheid gemaakt tussen muqarnas en 'karbandi'; waarbij karbandi de constructieve bogen zijn die een koepel dragen en muqarnas voornamelijk decoratief zijn, hoewel muqarnas ook een constructieve functie kunnen hebben als overgangselement. Een vergelijkbaar element is de mocárabe, die meer op stalactieten lijkt dan de meer geometrische muqarnas.
Vergelijkbare termen
Stalactietwerk
Gebruikte bronnen: