Stalactietwerk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Stalactietwerk, ook bekend als muqarnas, is een decoratieve gewelfvorm in de islamitische architectuur, bestaande uit driedimensionale geometrische vormen die op stalactieten lijken.
Omschrijving
Muqarnas, of stalactietwerk, is een architectonisch element dat in de 12e eeuw ontstond in de oosterse en Moorse bouwkunst. Het wordt gevormd door rijen of niveaus van nisachtige elementen die over elkaar heen uitsteken. Dit creëert een driedimensionaal effect dat vanuit bepaalde hoeken aan stalactieten doet denken, vandaar de naam stalactietgewelf. Een andere benaming is 'honingraatgewelf' vanwege de celvormige structuur.
Toepassing en functie
Muqarnas worden typisch toegepast aan de onderzijde van koepels, pendentieven, kroonlijsten, squinches, bogen en gewelven. Ze zijn vaak te zien in de mihrab van een moskee. De hoofdfunctie is decoratief en ze worden gebruikt om structurele overgangen in een gebouw te verbergen of op te vullen. Een belangrijke toepassing is het overbruggen van de overgang tussen de basis van een ronde koepel en een vierkante ruimte eronder. Muqarnas kunnen ook volledige gewelven en koepels vormen en creëren visuele effecten door het spel van licht en schaduw.
Materialen
De materialen waaruit muqarnas worden vervaardigd variëren per regio. In Syrië, Egypte en Turkije worden ze meestal uit steen opgebouwd. In Noord-Afrika wordt vaak gips of hout gebruikt. In Iran en Irak worden muqarnas met bakstenen gebouwd, soms afgewerkt met pleisterwerk of keramiek. Sommige pleisterwerk muqarnas zijn bevestigd aan een verborgen draagconstructie of bovenliggend gewelf, gelijmd of opgehangen met touwen.
Vergelijkbare termen
Moqarnas
Gebruikte bronnen: