Metselsteen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een metselsteen is een al dan niet gebakken steen, blok of element dat gebruikt wordt voor het maken van dragende en niet-dragende muren, zowel binnen als buiten.
Omschrijving
Metselstenen zijn fundamentele bouwmaterialen met een lange geschiedenis. Hoewel bakstenen (gebakken klei) veelvoorkomend zijn, vallen ook stenen gemaakt van bijvoorbeeld kalkzandsteen, beton, cellenbeton, gips, argex-korrels, glas of leem onder de noemer metselsteen. Metselstenen worden doorgaans met mortel verbonden, een proces dat metselen wordt genoemd. Naast traditioneel metselen zijn er ook moderne technieken zoals 'droog stapelen'.
Soorten en formaten
Metselstenen zijn verkrijgbaar in diverse materialen, texturen en afmetingen. Veelvoorkomende materialen zijn gebakken klei (baksteen), kalkzandsteen en beton. Qua texturen zijn handvorm (grillig), vormbak (strak) en wasserstrich (tussen handvorm en vormbak) populair. In Nederland is het Waalformaat (circa 210 x 100 x 50 mm) het meest gebruikt in de woning- en utiliteitsbouw, hoewel ook andere formaten zoals Dikformaat (circa 210 x 100 x 65 mm), Hilversumsformaat en Renoformaat worden toegepast. De benamingen van formaten waren oorspronkelijk gerelateerd aan de herkomstregio, maar duiden nu primair op de afmetingen.
Toepassing en maatvoering
Metselstenen worden gebruikt voor zowel schoonwerk (zichtbaar metselwerk, zoals gevels) als vuilwerk (niet-zichtbaar metselwerk). De maatvoering van metselwerk is belangrijk voor de stabiliteit en het uiterlijk, en wordt afgestemd op de afmetingen van de gekozen metselsteen en de voegdikte. De lange zijde van een steen heet 'strek' en de korte zijde 'kop'. Om metselverbanden te realiseren en bij hoeken of beëindigingen worden stenen soms ingekort tot bijvoorbeeld een drieklezoor (3/4 steen) of halve steen. De lagenmaat (hoogte van steen plus lintvoeg) en koppenmaat (breedte van steen plus stootvoeg) zijn hierbij essentieel.
Vergelijkbare termen
Baksteen
Gebruikte bronnen: