Kloostersteen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een kloostersteen, ook wel kloostermop of monnikssteen genoemd, is een grote middeleeuwse baksteen die voornamelijk werd gebruikt voor de bouw van kloosters, kerken en kastelen.
Omschrijving
Kloosterstenen onderscheiden zich van moderne bakstenen door hun aanzienlijk grotere formaat, dat sterk kon variëren. De naam verwijst naar de herkomst: de baksteenfabricage werd in de Middeleeuwen opnieuw opgepakt, vermoedelijk door kloosterorden in Noord-Nederland, met name in Groningen, Friesland en Drenthe, rond 1200. De techniek verspreidde zich in de 13e eeuw over Nederland. De oudste exemplaren hebben vaak afmetingen die vergelijkbaar zijn met geïmporteerde tufstenen. Een vuistregel is dat hoe dikker de steen, hoe ouder deze is. Naast kloosters werden deze stenen ook gebruikt voor kerken, kastelen en soms ook voor huizen, al waren ze relatief duur.
Afmetingen
De afmetingen van kloostermoppen varieerden sterk, maar lagen grofweg tussen 30-38 cm in lengte, 14-18 cm in breedte en 8-12 cm in hoogte. Een veelvoorkomend formaat was circa 28,5 x 13,5 x 8,5 cm. Later werden kleinere stenen geproduceerd, onder meer omdat deze beter hanteerbaar waren.
Alternatieve benamingen en moderne toepassingen
Naast kloostersteen en kloostermop wordt ook de term 'monnikssteen' gebruikt. Tegenwoordig worden historische kloostermoppen nog gebruikt in restauratieprojecten of hergebruikt in nieuwbouw vanwege hun duurzaamheid en esthetische waarde. Er bestaan ook moderne varianten, zoals getrommelde betonstenen die 'kloostersteen' of 'Abbeystones' worden genoemd en gebruikt worden voor bestrating.
Vergelijkbare termen
Handvormsteen
Gebruikte bronnen: