Houtvervorming
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Houtvervorming is de ongewenste verandering in de vorm van hout, voornamelijk veroorzaakt door schommelingen in vochtgehalte.
Omschrijving
Hout is een hygroscopisch natuurproduct, wat betekent dat het vocht opneemt uit een vochtige omgeving en vocht afgeeft aan een droge omgeving. Dit proces van vochtopname en -afgifte leidt tot het zwellen en krimpen van het hout, een verschijnsel dat bekend staat als 'werken'. Wanneer dit zwellen en krimpen ongelijkmatig plaatsvindt, kunnen diverse vormen van vervorming optreden, zoals kromtrekken, scheluwtrekken, cuppen (hol of bol staan) en torderen. Hoewel temperatuurverschillen op zichzelf geen directe oorzaak zijn van houtvervorming, kunnen ze wel invloed hebben op de vochtverdeling in het hout. Naast vocht kunnen ook interne spanningen in het hout, vaak ontstaan tijdens de groei van de boom of door onjuiste zaagtechnieken, bijdragen aan vervorming. Extreme weersomstandigheden, zoals langdurige vochtigheid of juist snelle droging door zonlicht, kunnen de kans op vervorming vergroten.
Soorten houtvervorming
Vervorming van hout kan zich in verschillende vormen manifesteren: kromtrekken (over de lengte of breedte), hol trekken (cuppen), bol trekken (cuppen in tegenovergestelde richting) en scheluw trekken (torderen). Scheurvorming, met name kopscheuren, kan ook optreden als gevolg van spanningen tijdens het drogen of door de werking van het hout.
Beïnvloedende factoren en preventie
De gevoeligheid voor kromtrekken verschilt per houtsoort; hout met een open celstructuur zoals vuren trekt sneller krom dan dichtere houtsoorten zoals Teak. Ook de manier van zagen (dosse versus kwartiers gezaagd) heeft invloed, waarbij dosse gezaagd hout sneller kan vervormen. Het juiste vochtgehalte bij verwerking is cruciaal om latere vervorming te minimaliseren. Goede opslag, waarbij het hout horizontaal wordt gestapeld met voldoende ondersteuning en beschermd is tegen extreme weersomstandigheden, helpt vervorming te voorkomen. Bij de verwerking is het belangrijk om het hout te laten acclimatiseren aan de omgevingsomstandigheden. Het gebruik van afdichtmiddelen op bijvoorbeeld de kopse kanten kan vochtopname en -verlies beperken.
Vergelijkbare termen
Houtkrimp
Gebruikte bronnen: