cannelures
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Cannelures zijn verticale groeven aangebracht in de schacht van een zuil of pilaster, voornamelijk als decoratief element.
Omschrijving
Cannelures, ook wel schaduwgroeven genoemd, zijn kenmerkende verticale groeven die in de lengterichting van zuilen of pilasters worden aangebracht. Ze komen veelvuldig voor in de klassieke architectuur en worden geassocieerd met de Dorische, Ionische en Korinthische bouworden. Bij Dorische zuilen raken de cannelures elkaar met een scherpe overgang (de graat), terwijl er bij Ionische en Korinthische zuilen een smalle, platte band (de riem) tussen de groeven aanwezig is. Oorspronkelijk werden cannelures mogelijk aangebracht om de naden tussen de trommels waaruit een zuil is opgebouwd te maskeren en een stijgende beweging in de zuil te suggereren door de schaduwwerking. Hoewel bouwtechnisch niet meer noodzakelijk, dienen cannelures primair als decoratie en dragen ze bij aan de esthetiek door de verticale lijnen te benadrukken en de zuil slanker te laten lijken. Het woord 'cannelure' is afgeleid van het Latijnse 'cannula', wat pijpje betekent.
Toepassing en vormen
Cannelures worden voornamelijk toegepast op zuilen en pilasters in diverse bouwstijlen, van de klassieke oudheid tot moderne architectuur. Naast de standaard verticale vorm kunnen cannelures in zeldzame gevallen ook spiraalsgewijs of zigzag verlopen, zoals soms te zien is bij romaanse zuilen. De doorsnede van een cannelure is veelal halfrond, maar kan ook scherp zijn, afhankelijk van de architecturale stijl. In de Renaissance werden cannelures ook toegepast op andere elementen zoals balusters. Tegenwoordig kunnen cannelures in moderne ontwerpen worden gerealiseerd met geavanceerde technieken.
Verwante termen
Binnen de bouwkunde zijn er termen die gerelateerd zijn aan cannelures, zoals de schacht, het deel van de zuil waarin cannelures worden aangebracht, en cannelurevulling, een akoestisch en brandwerend materiaal dat gebruikt wordt in de uithollingen van geprofileerde staaldaken, waarbij de term 'cannelure' wordt gebruikt om de vorm van de uitholling te beschrijven door vergelijking met de groef in een klassieke kolom.
Vergelijkbare termen
Pilaster
Gebruikte bronnen: