Toegankelijkheid
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
De mate waarin een gebouw, ruimte of constructie gemakkelijk, veilig en zelfstandig te betreden en te gebruiken is door iedereen, ongeacht fysieke of zintuiglijke mogelijkheden.
Omschrijving
Toegankelijkheid in de bouw is gericht op het creëren van een gebouwde omgeving die bruikbaar is voor alle personen, inclusief mensen met een beperking of chronische ziekte. Dit omvat niet alleen fysieke toegankelijkheid, zoals drempelvrije toegang en voldoende manoeuvreerruimte, maar ook aspecten die te maken hebben met zintuiglijke beperkingen, zoals duidelijke bewegwijzering. Wettelijke eisen voor toegankelijkheid zijn opgenomen in de bouwregelgeving, zoals het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) in Nederland. Daarnaast zijn er normen, zoals NEN 9120, die nadere specificaties geven voor prestatie-eisen voor toegankelijkheid en bruikbaarheid van gebouwen. Bij nieuwbouw gelden deze eisen. Bij verbouw mag de toegankelijkheid van een gebouw niet verslechteren.
Wettelijke kaders en normen
In Nederland zijn eisen voor toegankelijkheid van bouwwerken vastgelegd in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Deze eisen zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat gebouwen door iedereen gebruikt kunnen worden en dragen bij aan een samenleving zonder drempels. Voor nieuwbouw gelden specifieke toegankelijkheidseisen die afhankelijk zijn van het type gebouw, de omvang en het aantal gebruikers. Bij verbouw is het principe dat de toegankelijkheid niet mag verslechteren. Aanvullend op de wettelijke eisen bestaat de NEN 9120 norm 'Prestatie-eisen voor toegankelijkheid en bruikbaarheid van gebouwen', die architecten, vastgoedeigenaren en andere betrokkenen kunnen hanteren voor een eenduidige benadering van toegankelijkheid in ontwerp, realisatie en beheer. Ook voor openbare buitenruimten gelden regels; overheden moeten hiermee rekening houden in omgevingsplannen.
Aspecten van toegankelijkheid
Integrale toegankelijkheid omvat diverse bouwkundige aspecten. Hierbij valt te denken aan het overbruggen van hoogteverschillen door middel van hellingbanen of liften, waarbij rekening gehouden moet worden met afmetingen en manoeuvreerruimte. Drempels bij toegangen van woningen mogen bijvoorbeeld niet hoger zijn dan 20 mm. Naast fysieke aanpassingen, zoals voldoende brede doorgangen en aangepaste sanitaire voorzieningen, is ook aandacht voor zintuiglijke toegankelijkheid belangrijk, zoals duidelijke markeringen van trappen in publiek toegankelijke gebouwen. Het doel is dat personen met een functiebeperking zich zelfstandig kunnen verplaatsen en het gebouw onafhankelijk en gelijkwaardig kunnen gebruiken.
Vergelijkbare termen
Toegankelijkheidsaanpassingen
Gebruikte bronnen: