Sikhara
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
De sikhara is een oprijzende toren in de Noord-Indiase hindoeïstische tempelarchitectuur, die symbool staat voor een bergtop.
Omschrijving
De sikhara is een prominent architectonisch element dat kenmerkend is voor tempels in Noord-India. De naam is afgeleid van het Sanskriet en betekent letterlijk 'bergtop'. Dit benadrukt de symbolische functie van de toren als voorstelling van de kosmische berg, vaak geassocieerd met de woonplaats van goden. De sikhara bevindt zich direct boven het heiligste deel van de tempel, de garbhagriha (baarmoederhuis), waar het beeld van de belangrijkste godheid is gehuisvest. Van buitenaf is de positie van de garbhagriha herkenbaar aan de hogere sikhara, terwijl aangrenzende delen zoals de mandapa (hal) een lager dak hebben. De sikhara kan verschillende vormen hebben, waaronder vierkante, achthoekige of bolvormige varianten, en is vaak rijk versierd met sculpturen en reliëfs.
Vormen en stijlen
Sikhara's kunnen in verschillende vormen voorkomen, afhankelijk van de regio en bouwperiode. De meest voorkomende vorm in Noord-India is de Latina-sikhara, een licht gebogen toren met vier gelijke zijden, vaak onderverdeeld door verticale projecties (ratha's). Andere varianten zijn de Sekhari en Bhumija, die complexere uitwerkingen zijn van het Latina-type. In tegenstelling tot de sikahara's in Noord-India, hebben tempeltorens in Zuid-India (Vimana's genoemd) vaak een piramidale vorm met getrapte verdiepingen. De vorm van de sikhara is een bepalende factor in de classificatie van tempelarchitectuurstijlen, zoals de Nagara-stijl (vierkante sikhara) en de Dravida-stijl (veelhoekige sikhara), hoewel de Vesara-stijl (cirkelvormige sikhara) een combinatie van beide kan zijn.
Symboliek
De sikhara heeft een diepe symbolische betekenis in zowel het hindoeïsme als soms in het boeddhisme. Het vertegenwoordigt de mythische berg Meru of Kailash, die wordt beschouwd als het centrum van het universum en de woonplaats van goden. Door de hoogte en de plaatsing boven de garbhagriha symboliseert de sikhara de verbinding tussen het aardse en het goddelijke, en de aspiratie om de goden te bereiken.
Vergelijkbare termen
Gopuram
Gebruikte bronnen: