Gopuram
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gopuram is een monumentale, vaak rijk versierde toren die dienstdoet als toegangspoort tot tempelcomplexen, voornamelijk in de Zuid-Indiase Dravidische architectuur.
Omschrijving
Gopurams zijn kenmerkende bouwwerken bij veel Hindoeïstische tempels in Zuid-India, met name in staten als Tamil Nadu, Karnataka en Andhra Pradesh. Ze zijn vaak de hoogste structuren binnen een tempelcomplex en markeren de toegang door de omringende muren. De torens hebben doorgaans een taps toelopend, rechthoekig grondplan met op maaiveldniveau vaak rijk gedecoreerde houten deuren. Daarboven verjongt de toren zich in meerdere verdiepingen (tala's) die naar boven toe kleiner worden. De top van een gopuram wordt meestal bekroond door een 'kalasham', een bolvormig stenen sierelement.
Historische ontwikkeling en functie
Oorspronkelijk waren gopurams bescheiden bouwwerken, maar vanaf de 12e eeuw, tijdens dynastieën zoals de Pandya, Nayaka en Vijayanagara, werden ze steeds groter en prominenter. Ze ontwikkelden zich tot dominante kenmerken van de tempelarchitectuur die soms zelfs het innerlijke heiligdom in omvang en decoratie overschaduwden. Een tempelcomplex kan meerdere gopurams hebben.
Vergelijkbare termen
Vimana
Gebruikte bronnen: