Sieranker
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een sieranker is een bewerkt muur- of gevelanker dat naast een constructieve functie ook een decoratieve waarde heeft.
Omschrijving
Sierankers zijn specifieke muurankers die worden gekenmerkt door hun rijke versieringen, zoals bloemen, spiralen, drakenkoppen, initialen, monogrammen of jaarcijfers. Ze zijn meestal vervaardigd uit smeedijzer of gietijzer. Hoewel muurankers oorspronkelijk een constructieve functie hadden om muren te verbinden met balken en stijlen en zo uitwijken te voorkomen, kregen sierankers ook een belangrijke esthetische rol. Ze dragen bij aan de uitstraling en authenticiteit van een gebouw en zijn daarom vaak te vinden op historische panden, kerken, scholen en overheidsgebouwen. De toepassing van sierankers was populair in bepaalde bouwperiodes, zoals de renaissance (circa 1525 tot midden 17e eeuw) en de neorenaissance (eind 19e eeuw), waarbij ze de bouwstijl van die tijd benadrukten. Naast 'ziende' ankers die zichtbaar zijn in de gevel, bestaan er ook 'blinde' ankers die volledig in de muur zijn weggewerkt en geen zichtbare schieter hebben.
Functie en toepassing
De primaire functie van een muuranker, en daarmee ook van een sieranker in oorsprong, is het verbinden van houten constructiedelen, zoals balken en gebinten, met de gemetselde muren. Dit voorkomt dat de muren onder druk van de vloerconstructie naar buiten wijken, oftewel 'spatten'. Een typisch muuranker bestaat uit een veer (of strop) die door de muur gaat en aan de balk is bevestigd, en een schieter (of schoot of sleutel) die aan de buitenzijde tegen de muur drukt en door het oog van de veer steekt. Bij sierankers is deze schieter rijkelijk bewerkt. Vanaf circa 1930 werden muurankers minder noodzakelijk door nieuwe bouwtechnieken zoals de spouwmuur, waardoor zichtbare ankers na die tijd vaak puur decoratief zijn.
Materialen en vormen
Sierankers werden traditioneel gemaakt van smeedijzer en later ook van gietijzer. De vormen kunnen variëren van rechte of gekromde staven tot C-, S-, X- of Y-vormen. De decoratieve schieter kan uitgevoerd zijn als jaarcijfers, letters, bloemmotieven (zoals lelie-ankers), spiralen of andere figuren, afhankelijk van de periode en regionale stijl. De specifieke vormen en versieringen konden per streek en smid verschillen en toonden het vakmanschap.
Vergelijkbare termen
Gevelanker
Gebruikte bronnen: