Schans
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een schans is een verdedigingswerk, meestal opgebouwd uit aarde, dat dient ter bescherming van een gebied, stad of strategische locatie.
Omschrijving
Schansen werden historisch gebruikt voor militaire doeleinden, vaak tijdens conflicten zoals de Tachtigjarige Oorlog. Ze werden strategisch geplaatst om bijvoorbeeld riviermondingen, aanvoerroutes of steden te verdedigen of om belegerde vestingen in te sluiten. Schansen konden variëren in grootte en vorm, zoals stervormige schansen met bastions. Ze werden doorgaans opgebouwd uit lokaal beschikbare materialen zoals klei, zand en water, wat de aanleg snel, eenvoudig en relatief goedkoop maakte. In vergelijking met stenen muren boden hoge aarden wallen betere weerstand tegen artillerievuur. Permanente schansen kregen soms de naam 'fort'. Schansen konden zelfstandig functioneren of deel uitmaken van een grotere verdedigingslinie, zoals de forten gordel rond Antwerpen.
Typen en kenmerken
Schansen konden verschillende basisvormen hebben en werden soms aangeduid als meerhoekige versterkingen zoals redoutes, flêches of lunetten. Ze waren in principe kleiner dan forten en hadden vaak geen permanent garnizoen in vredestijd. Tijdelijk opgeworpen schansen werden ook gebruikt als onderdeel van insluitingslinies bij belegeringen. De verdedigingswerken bestonden veelal uit een aarden wal met een gracht of sloot eromheen. In sommige gevallen werden palissades toegevoegd ter versterking.
Schanskorven
Gerelateerd aan het historische verdedigingswerk is de term 'schanskorf'. Dit is een metalen netwerk dat gevuld wordt met materialen zoals keien of glasbrokken. Vroeger werden schanskorven gebruikt bij aarden versterkingswerken. Tegenwoordig worden ze veel toegepast als afscheidingen in de woningbouw en bieden ze door hun structuur mogelijkheden voor begroeiing.
Gebruikte bronnen: