Ruwheden
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Ruwheden, of oppervlakteruwheid, beschrijven de textuur van een oppervlak door de kleine, fijn verdeelde afwijkingen van het nominale oppervlak te meten.
Omschrijving
De oppervlakteruwheid van een materiaal wordt bepaald door het meten van de pieken en dalen op het oppervlak, wat een profiel vormt. Deze ruwheid is een belangrijk kenmerk van de oppervlaktestructuur en beïnvloedt diverse eigenschappen en toepassingen in de bouw. Factoren zoals productieprocessen (frezen, zagen, schuren, stralen) of omgevingsinvloeden (slijtage, verwering, corrosie) kunnen de ruwheid van een oppervlak beïnvloeden. Ruwheid speelt een rol bij onder andere de hechting van coatings en lijmen, wrijving en slijtage, corrosiebestendigheid, en zelfs de esthetiek van een materiaal. Afhankelijk van de toepassing kan zowel een lage (glad) als een hogere (ruw) ruwheid gewenst zijn. Om de ruwheid te meten, worden verschillende methoden en instrumenten gebruikt, zoals profielmeters, laserscanners of tasters, die de afwijkingen kwantificeren in waarden zoals Ra, Rz of Rt. Verschillende bewerkingstechnieken, zoals polijsten, slijpen, stralen of coaten, kunnen worden toegepast om de gewenste oppervlakteruwheid te verkrijgen of aan te passen.
Invloed van ruwheid
De mate van oppervlakteruwheid heeft invloed op verschillende eigenschappen van materialen. Een ruwer oppervlak kan zorgen voor een betere hechting van lijmen, coatings of dekvloeren door een groter contactoppervlak en mechanische verankering. Bij beton is een ruw en schoon oppervlak essentieel voor een goede aanhechting van nieuw beton. Te ruwe oppervlakken kunnen echter ook nadelig zijn voor de hechting als de lijm of coating niet goed in de oneffenheden kan vloeien. Ruwheid beïnvloedt ook wrijving en slijtage; gladdere oppervlakken geven over het algemeen minder weerstand. Voor roestvast staal geldt bijvoorbeeld dat een gladder oppervlak een betere corrosieweerstand kan bieden, omdat het minder gevoelig is voor de ophoping van stoffen die lokale corrosie kunnen veroorzaken. Daarentegen kan bij staal een bepaalde ruwheid, verkregen door stralen, noodzakelijk zijn voor een goede hechting van coatings. Ook de esthetiek van een oppervlak wordt beïnvloed door de ruwheid, denk hierbij aan zichtbeton met een ruw karakter verkregen door specifieke productieprocessen. Voor polybetonvloeren kan een ruw oppervlak ontstaan door een niet-verwijderde sluierlaag, wat leidt tot snellere vervuiling en stofafgifte.
Meting van ruwheid
Oppervlakteruwheid wordt gekwantificeerd aan de hand van diverse parameters, waarvan Ra (rekenkundig gemiddelde ruwheid) de meest voorkomende is. Andere parameters zijn onder meer Rz (gemiddelde ruwheidsdiepte) en Rt (maximale ruwheidshoogte). Deze waarden geven inzicht in de gemiddelde grootte en de uitersten van de afwijkingen op het oppervlak. Het meten van ruwheid gebeurt met gespecialiseerde instrumenten zoals profielmeters, tasters of laserscanners, die het oppervlak aftasten en de pieken en dalen registreren. Voor beton bestaan specifieke methoden, zoals visuele beoordeling met Concrete Surface Profile (CSP) Chips of digitale metingen met een dieptemicrometer conform ASTM D8271. De keuze van de meetmethode en de relevante parameters hangt af van het materiaal en de toepassing.
Vergelijkbare termen
Oppervlakteruwheid
Gebruikte bronnen: