Pinakels
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Pinakels, ook bekend als fialen of fioelen, zijn slanke, spits toelopende torenvormige bekroningen, kenmerkend voor de gotische architectuur.
Omschrijving
Pinakels worden voornamelijk toegepast in de gotische bouwkunst, waar ze dienen als decoratieve elementen boven en naast vensters, portalen, op steunberen, geveltoppen en borstweringen. Naast hun esthetische waarde dragen pinakels, vooral bij steunberen van luchtbogen, bij aan de stabiliteit van de constructie door extra gewicht toe te voegen, waardoor de steunbeer de horizontale krachten (spatkrachten) vanuit de luchtbogen beter kan opvangen. Ze versterken hiermee de neerwaartse druk die nodig is om het evenwicht in het skeletbouwsysteem van gotische kathedralen te bewaren. Een pinakel bestaat uit een voet, een schacht (lijf) en een spits (kepel). De schacht heeft vaak een vier- of achthoekige doorsnede en kan versierd zijn met casementen (verdiepte panelen). De spits wordt veelal bekroond met een kruisbloem. Ook hogels, knop- of bladachtige uitsteeksels, sieren vaak de kanten van de spits.
Toepassing en Materialen
Pinakels komen veel voor bij gotische kerken en kathedralen. Ze kunnen echter ook worden gevonden op andere bouwwerken en zelfs op meubilair. Traditioneel werden pinakels gemaakt van natuursteen, zoals in de gotische periode vaak geïmporteerde gobertange- of ledesteen. Moderne toepassingen kunnen andere materialen gebruiken. Wanneer een pinakel op de hoek van een toren is geplaatst, wordt dit een hoekpinakel genoemd.
Vergelijkbare termen
Steunberen
Gebruikte bronnen: